Bir Halk Ressamının İzinde Satılmış Köyü Camii Duvar Resimleri

Manisa’nın Selendi ilçesine bağlı Satılmış Köyü Camii’nin zengin kalem işi ve hat süslemeleri ile bu ilgi çekici süslemeleri yapan halk ressamının kimliğine ilişkin bilgiler, çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Başta İstanbul olmak üzere Anadolu’daki çok sayıda yapının, 18. yüzyılda başlayıp 19. yüzyılda artık bir gelenek halini alan duvar resimleriyle bezendiği bilinmektedir. Ancak bu bezemeler biçim ve içerik açısından birbirlerinden ayrılmaktadır. Başkent İstanbul ve İzmir gibi büyükşehirlerdeki yapılar ile Anadolu’nun diğer bölgelerinde, özellikle taşradaki yapılar arasında farklı bir süsleme anlayışı hakimdir. Başta Denizli, Muğla, Uşak, Kütahya gibi İç Batı Anadolu şehirleri olmak üzere, Anadolu’nun farklı bölgelerindeki yapılarda, Batılı süsleme anlayışını yansıtan betimlemelerin yanında, halk sanatı olarak da adlandırılan ve tekkelere ilişkin çeşitli motifler de içeren süslemelere yer verilmiştir. İncelemiş olduğumuz Satılmış Köyü Camii’nin 1954 yılında yapılan duvar resimleri de bu geleneği oldukça geç bir dönemde devam ettiren örneklerden biri olması bakımından önem taşımaktadır. Camide yer alan zengin kalem işi ve hat süslemeler, içerdiği geleneksel duvar resmi anlayışının yanı sıra, alışılagelmişin dışındaki sembolik motifleri ile de ilgi çekici veriler sunmaktadır. Araştırmalarımız sonucu caminin süslemelerini yapan ve günümüzde hayatta olmayan Ahmet Akbüber adlı ustanın kimliği ve geçmişi hakkında çeşitli bilgilere ulaşabilmiştir. Akbüber’in, bizzat kendine ait defterlerde tuttuğu notlarda, Demirci’de faaliyet gösteren bir tekkenin önde gelen kişilerinden biri olduğu ve incelediğimiz yapı dışında aynı bölgedeki dört camiyi daha benzer süslemelerle bezediği anlaşılmaktadır. Özellikle Anadolu içlerinde bu geleneği devam ettiren kişilerin, kullandıkları yazı ve semboller göz önüne alındığında tekkelerle bağlantılı oldukları düşünülmekteydi. Ancak kimliklerine ait bilgiler oldukça sınırlıydı. Selendi Satılmış Köyü Camii’nin bezemelerini yapan Ahmet Akbüber’in, Demirci’de faaliyet gösteren bir Rifa’î tarikatının önde gelen kişilerinden olması, aradaki bağlantıyı açık bir şekilde göstermesi bakımından ayrıca önem taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Satılmış Köyü Camii, Duvar Resmi, Halk Ressamı, Tasvir, Kalem işi, Hat sanatı, İkonografi.