Kuzey Makedonya-Kanatlar Köyünde Anlatılan Evliya Menkıbeleri

Kanatlar, Makedonya’da Pirlepe’ye bağlı bir Türk köyüdür. Köyün nüfusu yaklaşık olarak 1700’dür ve 500 hane olarak ifade edilmektedir. Köyde Bektaşi inanışı hâkimdir. Kanatlar’da köyün kurucusu olduğuna inanılan Dikmen Baba yatırı, aynı zamanda tekke vazifesi görmektedir. Bu nedenle köyde Dikmen Baba hakkında çeşitli menkıbeler anlatılmaktadır. Bunun yanı sıra gerek Kanatlar’da gerekse civar yörede yatırı bulunan Kurt Dede Koca, Eyat Baba, Ali Baba ve Hasan Baba gibi veliler hakkında da menkıbeler anlatılmaktadır. Bu yazıda ele alınan evliya menkıbeleri, Kanatlar köyünde yaygın olarak anlatılan ve yalnızca yatırı olan veliler etrafındaki menkıbelerdir. Söz konusu menkıbeler, 2015 ve 2019 yıllarında Kanatlar’a gerçekleştirilen dört ayrı saha araştırmasından elde edilmiştir. Yazıda önce Kanatlar köyü ve civarında yatırı bulunan bu veliler hakkındaki menkıbeler verilmiştir. Sonra bu menkıbeler, velilerin “kuruculuk” ve “koruyuculuk” vazifeleri ile motifleri açısından değerlendirilmiştir. Değerlendirmede “karşılaştırmalı metot” ve “işlevsel yöntem” esas alınmıştır. Sonuç olarak gerek günlük hayatta gerekse dini törenler dâhilinde anlatılan bu menkıbelerin, Kanatlar’daki Bektaşi geleneği çerçevesindeki inanış ve uygulamalarla bütünleşmiş olduğu tespit edilmiştir. Menkıbeler ve menkıbeler etrafındaki inanış ve uygulamalar, menkıbelerde hayatları anlatılan velilerin Balkan coğrafyasındaki Türk varlığının koruyucusu olduklarını da ortaya çıkarmıştır. Genel olarak Türk menkıbe geleneği içerisindeki yeri düşünüldüğünde Kanatlar’da anlatılan menkıbelerin Türk kültürünün ve Türk varlığının Balkan coğrafyasındaki yerini ve izlerini göstermesi açısından önemli olduğu vurgulanmıştır.