Şah İsmail Hatayî’nin "Pir ü Sultan-ı Âlem" Fikri ve "Kızıl Taç" Simgesi

Biz burada, yaz› bafll›.›m›zdan anlafl›laca.› gibi, fiah ‹smail Hatayi’yi, onun “pir” ve “sultan-› alem” fikrini ele alaca.›z. fiah ‹smail Hatayi, yetiflti.i muhit bak›m›ndan her fleyden once bir mutasavv›ft›r. Bu anlamda o, Erdebil Oca.›’n›n hem ba.l›s›, hem piri hem de flah›d›r. Bu uc niteli.i ile Hatayi, nefesler kaleme alm›fl, eserler yazm›fl, insana, pire, yola ve varl›.a bak›fl›n› ortaya koymufl, siyasal bir ca.r›da bulunmufltur. Bu ac›dan o, Turk tasavvuf muhitine ve Turk siyasal alan›na ait bir duflunurdur. Yani o, her iki alana hem teorik hem pratik ac›- dan katk›da bulunmufltur. Biz burada, onun, yaz› bafll›.›na ald›.›m›z, “pir” ve “sultan-› alem” kavramlar›ndan hareketle, pir anlay›fl› ile ve sultan-› alem fikrini tespit etmeye cal›flaca.›z. Onlardan once, konunun anlafl›labilmesi, somut hale gelebilmesi icin Hatayi’nin hayat›ndan, siyasi baflar›lar›ndan ve eserlerinden k›saca soz edece- .iz. Son olarak, fiah Hatayi’nin Anadolu’daki Turkmenlere/Mevaliye yonelik “flahl›k” ca.r›s›na ve simgesine yer verece.iz. Umit ediyorum ki bu tespitler, Anadolu Alevili.ini, inan›fllar›n›, tepkilerini, duflunce baz›nda anlamam› z› sa.layacakt›r. Yaz›da flu yontem takip edilecektir; Tespitler, Hatayi’nin kendi eserlerinden hareket edilerek yazd›.› fliirlerinden hareketle ortaya konacakt›r. Anahtar Kelimeler: fiah ‹smail Hatayi, Anadolu Tasavvuf Dufluncesi, Alevilik, fiah Fikri veya Evrensel Yonetici.