Anadolu’da Bir Vefai Şeyhi: Tahrir Defterleri Işığında Dede Karkın Hakkında Bazı Değerlendirmeler

ÖzetAnadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında etkili bir rol oynayan Dede Karkın’ın hayatına ve faaliyetlerine dair günümüze çok az bilgi ulaşmıştır. Bu bilgiler Menâkıbu’l-Kudsiyye Fî Menâsıbi’l-Ünsiyye ve Vilayetnâme gibi menâkıbnâmelerde yer almaktadır. Dede Karkın’ın hayatının menkıbelerle iç içe geçmiş olması onun hayatının ve faaliyetlerinin aydınlatılmasını engellemiştir. Dede Karkın’ın hayatının ve faaliyetlerinin tam olarak aydınlatılabilmesi menkıbevî bilgilerin yanında tarihî vesikaların da kullanılmasına bağlıdır. Bu noktada, Selçuklular dönemine de ait bazı bilgileri ihtiva etmesi bakımından tahrir defterleri müstesna bir öneme sahiptir. Bu cümleden olarak, makalede Dede Karkın ile ilgili menkıbevî bilgilerin yanı sıra Maraş, Mardin ve Hamid sancaklarına ait tahrir defterlerinden yararlanılarak Dede Karkın’ın Anadolu’nun neresine yerleşmiş olabileceği ve bir tarikat kurup kurmadığı meseleleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın kaynakları ise yukarıda belirtilen menâkıbnâmeler ile Maraş sancağına ait TD 108, TD 116, TD 168, TD 402, TD 419 ve TD 998; Mardin sancağına ait TD 64, TD 117, TD 200 ve TD 998; Hamid sancağına ait TD 30, TD 51, TD 121, TD 176, TD 438 ve MAD 3331 numaralı tahrir defterleridir.Anahtar kelimeler: Dede Karkın, Zaviye, Tahrir Defterleri.