P. J. Pıgure’ün Grammatik Der Türkisch-Osmanischen Umgangssprache Adlı Eserindeki Türk Atasözleri

Bir millete ait olan ve tarih boyunca dilden dile akratılan sözlü kültür ürünlerinden -masal, atasözü, deyim, fıkra, bilmece, ninni, türkü vb.- bazıları zamanla unutulmuş, bazıları değişikliğe uğramış, bazıları da ilk günkü şekliyle günümüze kadar ulaşmıştır. Atasözleri bir milletin görüş ve tecrübelerini en güzel yansıtan sözlü kültür ürünlerindendir. Atasözleri için eski kaynaklarda sav kelimesi kullanılırken daha sonraları mesel ve darbı mesel terimlerinin kullanıldığı görülmüştür. 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud eseri Divânü Lugâti’t Türk’te Türk atasözlerinin bazılarını kayıt altına almıştır. Tanzimat’tan sonra ise Şinasi, Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye adlı eserinde atasözlerinin bir kısmını toplamıştır. Bu çalışmalarla birlikte yabancılar tarafından kaleme alınan transkripsiyon metinlerinde de Türklere ait sözlü kültür ürünlerine rastlamak mümkündür. Kendi halklarına Osmanlı Türkçesini öğretmek için hazırlanan bu metinlerde Osmanlı Türkçesinin gramer kuralları, söz varlığı verilmiş bununla birlikte bazılarında tematik olarak hazırlanmış konuşma cümleleri, alıştırmalar, bilmeceler, atasözleri, masallar ve fıkralar da ilave edilmiştir. Codex Cumanicus, Megiser’in Institutiones Lingvae turcicae libri quatuor, A. Wahrmund’un Praktische Handbuch der osmanisch-türkischen Sprache ve Preindl’nin Grammaire Turque adlı eserleri bunlardan bazılarıdır. P.J. Piqure’ün Grammatik der türkisch-osmanischen Umgangssprache (Günlük Dilde Konuşulan Osmanlı Türkçesinin Grameri) adlı eseri de 1864 yılında basılmış transkripsiyon metinlerindendir. Eserde 140 adet atasözüne de yer verilmiştir. Çalışmamızda P.J. Piqure’ün eserinde bulunan atasözleri tanıtılacak ve günümüz atasözleriyle karşılaştırılacaktır. Atasözlerinden unutulanlar veya değişikliğe uğrayanlar tespit edilmeye çalışılacaktır.