Diaspora İçinde Diaspora: Almanya Alevileri

Avrupa’da yaşamakta olan Türk varlığının nasıl tanımlanabileceği konusundan hareketle son zamanlarda Türklerin “etnik azınlık” mı?, yoksa “diaspora” mı? oldukları konusu tartışılmaktadır. Başlangıçta “misafir işçi” olarak Almanya’ya göçen Türkler içerisindeki Alevi topluluğunun kültürel ve politik konumunun ne olduğu bu tartışmanın daha da karmaşıklaşmasına neden olmaktadır. Makalede diaspora kavramı ele alınarak Almanya’da yaşamakta olan Alevi cemaati/topluluğu incelenmektedir. Bu çerçevede Almanya’daki Alevileri ayrı bir diaspora olarak tanımlamanın kavramsal boyutlarına ve politik sonuçlarına değinilmiştir. Bununla birlikte, Almanya’nın “çokkültürlülük” politikalarına değinilmiş ve “çokkültürlülük” söyleminin Almanya’daki Alevilerin ayrı örgütlenmeler oluşturmasına etkisi değerlendirilmiştir. Almanya’daki çokkültürlülük politikalarının “folklorik” bir kültürel çeşitliliği yansıtma düzeyinde olması fakat farklı etnik gruplara siyasal alanda  anlamlı bir temsil fırsatı verilmemesinin, bu etnik grupların anavatanlarınlarına yönelik siyasal etkinliklerini nasıl etkilediğine de değinilmiştir.  Almanya’daki Alevi dernekleri homojen bir nitelik taşımasalar da Almanya’daki Alevilerin dernekleşme faaliyetleri ayrı bir diaspora oldukları iddiasını güçlendiren niteliktedir. Ayrıca, Almanya’daki Alevi topluluğunun ayrı bir diaspora olarak tanımlanmasını mümkün kılan politik mobilizasyonu sağlayan diğer faktörler de ele alınmıştır. Bu makale, Almanya’da Alevilerin diasporik bir topluluk olarak varlıklarını inkar etmese de, bu kavramsal çerçevenin anlamlı olmasını sağlayan politik koşullara ve Almanya’daki Alevi varlığının bu kavram etrafında anlaşılmasının politik sonuçlarına dikkat çekmektedir. Ayrıca, Almanya’daki Türk varlığının ayrı diasporalara bölünmüş olarak ele alınmasından ziyade bir bütün olarak değerlendirilmesinin Almanya’daki Türk varlığı açısından politik ve kültürel öneminin anlaşılması gerekmektedir. Diasporadaki Türk varlığını kendi içinde daha küçük diasporalara bölmek (Alevi, Dersim diasporası vb.) yerine diasporada, “etnik azınlık” olarak haklarının, kimliklerinin savunucu ve takipçisi olmak ve de daha da önemlisi ev sahibi ülkelerde hala “yabancı işçi”, “göçmen işçi” olarak tanımladıkları Türklere uyguladıkları asimilasyona karşı bir bütün olarak karşı çıkmak ve direnç göstermek daha fazla olumlu sonuç alınabilecek bir tercih olarak değerlendirilmiştir.