Hacı Bektaş Veli ve Soren Kierkegaard’ın İdeal İnsan Tipi

13. yüzyıl Türk mutasavvıfı Hacı Bektaş Veli’nin düşüncesi insan odaklıdır. Onun düşüncesine göre, insan diğer varlıklardan üstündür. Ancak birçok insan bunun farkında değildir. Hacı Bektaş Veli’nin amacı, insanın kendi özünün farkına varmasını sağlayarak onu olgunlaştırmaktır. Hacı Bektaş Veli’ye göre, insan ancak Tanrı’ya yaklaşarak olgunlaşabilir. Varoluş filozofu 19. Yüzyıl Danimarkalı Protestan filozofu Soren Kierkegaard’ın felsefesi de insanodaklıdır. O da Hacı Bektaş Veli gibi insanı ilgilendiren asıl gerçekliğin onun kendi özü olduğunu düşünür. Kierkegaard’ın da amacı insanın kendi özünün farkına varmasını sağlayarakonu olgunlaştırmaktır. O da, bunun ancak Tanrı’ya yaklaşmakla mümkün olduğunu düşünür. Tasavvufta bunu başarmış olanlara daha çok insan-ı kâmil denilse de eren, derviş gibi çeşitli adlar da kullanılmaktadır. Kierkegaard, bu tür insanları, iman şövalyesi olarak adlandırır. Bu çalışmada, Hacı Bektaş Veli’nin ideal tipi “insan-ı kâmil” ile Kierkegaard’ın ideal tipi “iman şövalyesi” geçirdikleri aşamalar, yaşam biçimleri ve Tanrı ile ilişkileri bakımlarından birbiriyle karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonunda, iman şövalyesi ile insan-ı kâmil’in ortak özelliklerinin, onları birbirinden ayıran özelliklerden daha çok olduğu görülmüştür. Zira her iki düşünür de İbrahim Peygamber’in öyküsü üzerinde değerlendirmelerde bulunarak imanı, sadece Tanrı’ya inanma olarak değil de Tanrı için en sevdiğinden bile vazgeçme, acılara karşıdirenç gösterme ve en önemlisi Tanrı’ya teslimiyet olarak görmektedir.