Ocaklara ve “Buyruk” Kitaplarına Göre Çeşitli Alevi Gelenekleri

Anadolu Aleviliği, kişiyi doğumu ile bağrına basıp kimlik kişilik kazandırır. Yasakçı değil düzenleyici;baskıcı değil denetleyici töreler dizgesi içinde törenlere katar. Yaşamı kucaklama,doğumla başlayan dinsel törenler bireyi kuşatır. Aleviliğin bu yapısı son yıllarda iyice aydınlananTahtacı gelenekleri ile ortaya çıkmıştır. Ege’nin ormanlık alanlarında dış dünya ile pekbağlantısı olmayan bu topluluklar Aleviliğin özgün yapısını iyi koruyan kesimi oluşturur. Bizeyeni ufuklar açan Tahtacı gelenekleri özgün yapı üzerine düşünmemizi sağlar. Bu yazımızdaeskicil (arkaik) özelliklerden yola çıkarak Aleviliği güncelleştirmek istiyoruz. Hırıstiyanlıktaolduğu gibi, Alevilik de bireyi doğumla biçimde kavrar. İnançlar dizgesi, toplumun dışındadeğil, yaşantısındadır. Yaşamın kopmaz bir parçasıdır. Bu nedenle, kimi çevreler Aleviliği biryaşam biçimi olarak değerlendirilir. Ama yaşam biçimi gelenekler, Aleviliğin çok uçlu yıldızınyalnız bir ucunu oluşturur. Tahtacı gelenekleri şimdiye değin çeşitli kitaplarda verilmiştir.Bu geleneklerin dinsel bir inanç işlevinde açıktır. Bu bakımdan sıkı bir gizlilik içinde yapılır.Yine de Tahtacılar arasından çıkan kimi araştırmacılar bu yasak duvarını delmeyi başarmışlardır.A. Yılmaz, Yusuf Ziya Yörükhan anılmaya değer araştırmacılardır. Son yıllarda ise RızaYetişen değerli derlemeleri ile bu alana hizmette bulunmuştur. Biz, bu ve benzeri yayınlaryanında doğrudan kendi alan derlemelerimize dayanarak değerlendirmek istiyoruz. 1989yazında uzun bir tarama gezisinde ile Tahtacılar arasında bulunduk. Bunların sonucundaönemli veriler elde ettik. Araya giren başka çalışmalar yüzünden bu gereçleri değerlendirmeyezaman bulamadık. Şimdi, tüm bu verileri, İmam Cafer Buyruğu adı ile bilinen Buyruk’takibelgelerle karşılaştırmak, değerlendirmek istiyoruz.Anahtar Kelimeler: Musahip, aşina, peşine, oğlan ikrarı, kız ikrarı alma, ev ondalama, ocakkazdırma erkandan geçme, tarik, ölmeden önce ölmek, on iki hizmet