Ontolojik Mekân Siyasası ve Mabet

Modern Türkiye’de bütün dinî gruplar, varoluş ve onanma siyasalarında mabedi sembolik olarak konumlandırmaktadırlar. Dinî grupların bu ontolojik mabet yaklaşımlarının yanında, resmî yaklaşım, mabetleri işlevsel olarak görmektedir. Bu resmi algı da modernleşmeparadigmasının evrenselci ve rasyonel mimari düşüncesine dayanır. Bu çalışmada, Türkiye’de modernleşme paradigması bağlamında, ilk dönemin yönetici seçkinlerinin kimliktanım ve tercihlerinin ortaya koyduğu mekân politikasında beliren mabet sorunsalı ve bunun araçsallığı söz konusu edilmiştir. Dolayısıyla kimlik tartışmalarının ana odaklarındanbiri olan mabedin bir sembol olarak kültürel sistemde nasıl yer edindiği ve söylemlerin neresinde bulunduğu sorunsallaştırılmıştır. Konu, Türkiye’de devlet ve dinî grupların mabet algısıyla sınırlandırılmıştır. Bu bağlamda iki aktörün mabedin mimarisine yönelik algısı üzerinden bir bellek analizi yapılmıştır. Konu, dokümantasyon yöntemiyle ve karşılaştırmalı bir perspektifle ele alınmıştır. Amaçlanan, her iki kitlenin mabedin maddî yapısına yönelik algı farklılığının Cumhuriyet döneminde Türkiye’deki din-devlet ilişkileri tartışmasına etkisinin tespit edilmesidir. İncelemenin bulguları göstermektedir ki dinî gruplarla resmî yaklaşım arasındaki perspektif farkı, din-devlet ilişkilerinin kırılganlaşmasına ve çözümsüz alanların oluşmasına neden olmuştur. Dinî gruplar, mabet ve ontolojik varlıkları arasında bir bağ kurarak onu özgürlükler alanına dâhil etmişken resmî perspektif, işlevsel yaklaşımı tercih ederek mimari merkezli bir algıyı benimsemiştir.