Hanlık Dönemi Kırım Şairleri Hakkında Bazı Tespit ve Değerlendirmeler

Kırım, once Altun Ordu Devletinin vilayeti iken, Giraylar soyunun idaresinde hanlığa donuşmuştur. Hanlığın kurucusu I. Hacı Giray’dır. 1441’de kendi adına para bastırmıştır. Onun yerine tahta gecen I. Mengli Giray (1468-1514), Fatih Sultan Mehmed’e başvurarak hanlığını Osmanlı Devleti’ne bağlamıştır (1475). Kırım, 1783’te Rusların işgaline uğramış, Bukreş Antlaşmasıyla Rusya’ya bırakılmıştır (1812). Kıpcak Turkcesinin bir kolu olan Kırım Turkcesi, hanlık doneminde Osmanlılarla artan ilişkiler sonucu, İstanbul Turkcesinin etkisinde gelişmiştir. Hanlık donemindeki Kırım edebiyatı, divan şiiriyle benzerlik gosterir. Kırım hanlarının hemen hepsi şiir ve edebiyatla uğraşmıştır. Bu nedenle Kırımlı şairlerin onemli bir bolumunu han veya han soylu şairler oluşturmuştur. Bu donemde Kırım’da yetişmiş 54 şair bilinmektedir. Burada soz konusu 54 Kırımlı şair; doğum yerleri, yaşadıkları yuzyıl, yetiştikleri yer, eğitim durumları, memuriyet veya meslek hayatları, gorev yaptıkları yerler, tasavvufi eğilimleri, eserleri gibi acılardan değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kırım, Kırım edebiyatı, şair, şiir.