Bursalı Murad Emrî Efendi Divanında Ehl-i Beyt Sevgisi ve Divan-ı Emrî’de Kerbelâ

ÖzetMurad Emrî Efendi, 1850’de Yunanistan’ın orta bölgesinde, bugün Larissa olarak bilinen ve Osmanlı döneminde Yenişehir-i Fenar olarak adlandırılan şehrin Tırnova kasabasında doğmuş, 1882’de Bursa’ya göç etmiştir. Osmanlı devletinin Balkanlardaki yayılma ve yerleşme politikası bu bölgede köklü bir Türk kültürünün oluşmasını sağlamıştır. Bu kültürün önemli bir yönünü de Bektâşîlik oluşturur. Akıncı ve Yeniçeri birlikleri arasında oldukça yaygın olarak görülen Bektâşîlik, Balkan Türkleri arasında zamanla yaşam kültürüne dönüşerek gelenekselleşmiştir. Murat Emrî Efendi de Bursa’ya göç tarihi olan 1882’ye kadar ki bu tarihte Emrî Efendi 32 yaşındadır, Bektâşî kültürü içinde yetişmiştir. Bursa’ya göç ettikten sonra da Emrî Efendi’de bu kültürün izleri görülür. Murat Emrî Efendi’nin Divanında en dikkat çeken noktalardan biri de Divanın baş kısmında yer alan “mersiyeler” bölümüdür. Bu bölümde yer alan şiirlerin tamamı Elh-i Beyt sevgisi ve Kerbelâ hadisesini konu almaktadır. Murat Emrî Efendi Ehl-i Beyt’te duyduğu sevgi yolunda canı da dâhil olmak üzere her şeyini feda edebileceğini samimi bir şekilde dile getirirken Kerbelâ şehitleri için duyduğu derin üzüntü, Yezid’e karşı büyük bir öfkeye dönüşür. Murad Emrî Efendi, gazeteci, şair, eğitimci-yazar, kütüphaneci, kitapçı ve bir matbaacı olarak Bursa halkına ve kültürüne uzun yıllar hizmet etmiştir. Bu çalışmada Murad Emrî Efendi’nin hayatına kısaca ışık tutulmaya çalışılmış, onun Ehl-i Beyt sevgisiyle birlikte Divanında “Kerbelâ” ya bakışı değerlendirilmiştir. XIX. yüzyılda Bursa’da bir yaban gülü misali kendine özgü rengi ve kokusuyla eserler veren Murad Emrî Efendi, Divan-ı Murad Emrî, Tahmis-i Terkib-i Bend-i Ziyâ Paşa, İhyâ-yı Âsâr-ı Eslâf (Tahmislerim), Mudhikât-ı Dehr, Alacalı Defter-Hatırât ve Bursa Kaplıcaları adlı eserleriyle döneminde Bursa kültür hayatına renk katmış, kendisinin hazırlayıp bastığı Fevâid, Sanayi ve Bursa gazeteleri ve bunlardaki sayısız makale ve yazılarıyla da dikkatleri üzerine çekmiştir. Eserlerinde sade bir Türkçe kullanmaya özen gösteren Murad Emrî Efendi 1917’de Bursa’da ölmüştür. İkinci kuşaktan torunu Nilüfer ALPMAN hâlen Bursa’nın Mudanya ilçesinde yaşamaktadır.Anahtar kelimeler: Bursa, Murad Emrî, Ehl-i Beyt sevgisi, divan, Alevî-Bektâşî