XVI. YÜZYILDA AMASYA’DA KIZILBAŞLIK HAREKETLERİNİN TOPLUMSAL YANSIMALARI

XIII. yüzyılda Babaî İsyanı’nın odak noktasında yer alan Amasya kenti, tarihi süreç içerisinde merkezi otoriteye karşı ayaklanmaların Anadolu’daki harekât üslerinden biri olmuştur. Baba İshak’tan itibaren geniş Türkmen kitlelerini çevresinde toplayan karizmatik-dini figürlerin pek çoğunun faaliyet sahası Amasya ve havalisidir. II. Bayezid devrinde şiddetlenmeye başlayan Safevî propagandasının tezahürleri ve sonuçları Amasya çevresinde de kendini göstermiştir. Nitekim Şah İsmail’in Anadolu’da başlattığı Safevî propagandasının öncülüğünü yapan Şah Kulu ve Nur Ali halifeler etraflarına topladıkları müridleriyle Osmanlı Devleti’ne karşı bir ayaklanma gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada Osmanlı-Safevî Devletleri arasındaki diplomatik ve ideolojik savaşın mikro ölçekli yansımaları üzerinde durularak çatışmanın sosyal sonuçları analiz edilecektir. Bu bağlamda Amasya örneğinde Kızılbaşların Safevîlerle münasebeti, Osmanlı merkezi hükümetinin Kızılbaş takibatı, Kızılbaşların çatışma ortamındaki faaliyetleri mühimme kayıtları üzerinden ortaya konacaktır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Safevî Devleti, Amasya, Kızılbaş.