İBN SİNÂ’DA TANRISAL BİR EYLEM OLARAK KENDİNİ BİLME MESELESİ

İbn Sînâ’nın epistemolojisinde kendini bilmek, insan için bilme işleminin faili, fiili ve nesnesinin hakiki bir özdeşliğini ifade eder. İbn Sînâ’nın âlemin yaratıcısının saf akıl olması ve âlemi kendi kendini düşünerek meydana getirmesine ilişkin inancı, kendini bilmenin tanrısal bir eylem olduğunu ortaya koymaktadır. İbn Sînâ’nın kozmolojisinde Tanrı, kendini düşünerek kendine en çok benzeyen şeyi İlk Aklı taşırır. Bu İlk Akıl, Tanrı’yı ve kendini düşünerek kendinden sonra gelen aklı ve bu akla karşılık gelen göksel feleği ve onun nefsini taşırır. Böylelikle bu taşma, son akıl olan faal akla kadar devam ederek âlemde çokluğu ve nedensel zinciri meydana getirir. Bu yaratma teorisinde dikkat çeken en önemli kısım, yaratıcı fiilin düşünmek/akletmek/ bilmek olmasıdır. Başka bir deyişle Tanrı kendisi akıl olması sebebiyle düşünerek tanrısallığını icra eder ve yarattığı her akıllı varlık da kendisinden belli oranlarda pay alır. İnsanın düşünmesi, üretmesi, aklederek hakikate ulaşabilmesi Tanrı’dan aldığı pay ile doğru orantılıdır. Bu çalışmanın amacı, İbn Sînâ’nın yaratma teorisinden hareketle, insanın kendini bilme eyleminin Tanrı’nın kendini düşünerek gerçekleştirdiği yaratma eylemiyle benzerlik gösterdiğini ve bu eyleminin insana tanrısal bir değer kazandırdığı yönündeki iddiayı tartışmaktır. Çalışmanın sonunda, nefsin cevherliliği, kendimiz dediğimiz şeyin beden değil nefsten ibaret olduğu ve kendimizi bilmek için bedene ihtiyaç duymadığımız, kendimizi bilerek evreni anlamaya ve böylelikle yaratıcıya biraz daha yakınlaşacağımız ve bununla sonsuz mutluluğu elde edebileceğimiz hususu birçok argümanla açıklığa kavuşmuştur.
Anahtar Kelimeler: İslam Felsefesi, İbn Sînâ, Nefsin Cevherliliği, Kendini Bilmek, Tanrısal Eylem, En Yüce Mutluluk.