BABA TÂHİR-Î URYÂN: HAYATI, ESERLERİ VE EDEBİ KİŞİLİĞİ

Bâbâ Tâhir-i ‘Uryân, bilge kişiliğiyle, mütevazı yaşantısıyla ve Yüce Yaratıcısına olan tarifsiz aşkıyla insanlık âleminin nadir şahsiyetlerindendir. O, dünya hayatına herhangi bir kıymet biçmeyen, dolayısıyla esas yaşanılacak yerin uhrevi hayat olduğu bilinciyle yaşamış, bunu ifade etmek için de şiirlerinde, dünya malından hiçbir şeye sahip olmayan insan anlamına gelen ‘Uryân mahlasını kullanmıştır. Yaşadığımız bu coğrafyada Bâbâ Tâhir’in şahsiyetinin tanınması ve düşünce dünyasının doğru bir şekilde anlaşılması için bazı gayretler sarf edilmektedir, ancak yapılan bu çalışmaların yeterli olduğunu söylemek zordur. Bu anlamda, söz konusu şahsiyetin ve fikirlerinin doğru anlaşılması adına daha önce yapılan çalışmalara katkı yapmak maksadıyla bu çalışma yapılmıştır. Araştırmanın ana hedefi İran’ın Lorîstan bölgesinde 11. yüzyılda yaşamış Bâbâ Tâhir’in hayatını ve eserlerini tanıtıp edebî şahsiyetini analiz etmektir. Araştırmada yöntem olarak literatür taraması ve el yazması eserlerin bulunduğu kütüphane katalogları tarama tekniğini kullanılarak elde edilen veriler neticesinde ‘Uryân’ın hayatı, eserleri ve edebî şahsiyeti incelenmiştir. Katalogların taranması neticesinde müellifin dübeytîlerine ve el-Kelimâtu’l-kisâr adlı eserine ulaşılmıştır. Bu bağlamda dübeytîleri; şiirsel yapısı göz önünde bulundurularak nazım türü, nazım birimi, aruz vezni, hece ölçüsü, kafiye düzeni, mahlas ve muhtevası; el-Kelimâtu’lkisâr ise nesir olması hasebiyle sadece muhteva bakımından değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Bâbâ Tâhir-i ‘Uryân, Lorî, Dübeytî, el-Kelimâtu’l-kisâr, Ehl-i Hak.