HZ. ALİ VE MUÂVİYE’NİN HZ. OSMAN’IN KATLİNDE DAHLİ OLANLARA KARŞI TUTUMU ATTITUDES OF ALI AND MUAWIYA TO THOSE INVOLVED IN KILLING OF OTHMAN

İslâm tarihi kaynakları üçüncü Halife Hz. Osman’ın öldürülmesi olayının nasıl cereyan ettiği hususunda çok sayıda belge ve iddia barındırması yanında farklı iddialara rağmen aslında olaya katılan isimlerin neredeyse tamamının kimliği de bilinmektedir. Bu çalışmada, halifenin öldürülmesi olayına isimleri karışan şahıslara karşı Hz. Ali ile Muaviye’nin tutumları ele alınmaktadır. Hz. Osman’ın katledilmesinin ardından halife olan Hz. Ali’nin, Hz. Osman’ın öldürülmesi olayına karışan bu kişileri cezalandırmadığı, dolayısıyla öldürülmesini teşvik ve tasvip ettiği iddia edilmiştir. Bunun en açık sebebi de katl olaya karışan bazılarının, daha sonra gelişen olaylarda Hz. Ali’nin saflarında Muâviye’ye karşı mücadele verenler arasında oldukları iddiasıdır. Böylece Hz. Ali’nin Hz. Osman’ın katillerini çeşitli sebeplerden dolayı tespit edemediği veya cezalandırmak istemesine rağmen vuku bulan olaylardan dolayı meseleyi tehir etmek zorunda kaldığına dair öne sürülen iddialar, tartışılır olmaktadır. Buna karşılık Muâviye’nin de iktidara giden yolda kendini siyaseten güçlendirecek bir fırsat olarak gördüğü Hz. Ali’nin, katilleri etrafında bulundurmakla suçlaması, konunun çıkmazıdır. Bu sebeplerle konu, sürekli olarak gündemdeki yerini korumuştur. Çalışmamızda kaynak tarama yöntemiyle tarihsel bağlam dikkate alınmış ve olayların psiko-sosyal cihetleri de göz önünde tutularak yorumlarına gidilmiştir. Konuyla ilgili temel kaynaklar yanında modern çalışmalar da taranmış ve mesele, bütüncül açıdan ele alınmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İslâm Tarihi, Hz. Osman, Hz. Ali, Muâviye, Hilafet, Siyaset, Cinayet.