HÂŞİMÎ EMÎR OSMAN’IN TASAVVUFİ ADAP VE ERKÂNA DAİR GÖRÜŞLERİ HĀŞİMĪ EMĪR ʿOTHMĀN AND HIS VIEWS ON SUFISTIC MANNERS AND THE FUNDAMENTALS

16. yüzyıl Bayrami Melami şeyhlerinden Hâşimî Emîr Osman, Kasımpaşa’da kurduğu tekkesi ile Melamiliği kurumsallaştıran isim olarak karşımıza çıkmaktadır.e Manzum ve mensur eserleriyle dinîtasavvufi Türk edebiyatına katkılar sunan müellifin Tarikatname’si, tasavvufi adap ve erkâna dair görüşlerinin yer aldığı bir eserdir. Yurt içi ve dışında sekiz nüshasını tespit ettiğimiz bu önemli eser, tarikata girenlerin uymaları gereken usul ve yöntemden, seyr ü süluk sırasında göz önünde bulundurulması gereken kurallardan, mürşit ve ihvana karşı takınılması gereken tavırdan bahsetmektedir. İlk olarak Bayrami Melami kutbu Sârbân Ahmed’in mensuplarından Vizeli Alâeddin’e, sonrasında yine aynı çizgide bulunan Gazanfer Efendi’ye intisabı, hakkında çıkan iddialar sonrasında ise Halveti şeyhlerinden Nureddinzade’ye bağlanması müellifin tasavvufi görüşlerine yer verdiği Tarikatname’sini dikkat çekici hâle getirdiği gibi eserin incelenmesini de zorlaştırmaktadır. Makalemiz giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte; Osmanlı döneminde tasavvufi hayatı derinden etkileyen melamet düşüncesinden, bu neşvenin Bayramiyye tarikatı içerisindeki zuhurundan ve Bayrami Melamileri’nin kendine has uygulama ve esaslarından bahsedilmiştir. Birinci bölümde Hâşimî’nin hayatı hakkında bilgi verilmiş ve eserleri tanıtılmıştır. İkinci bölüm; çalışmanın konusunu teşkil eden Tarikatname’ye hasredilmiştir. Bu bölümde eserin nüshaları hakkında bilgi verilmiş ve Tarikatname muhteva itibarıyla incelenmiştir. Son bölümde ise eser hakkındaki bazı tespit ve tartışmalara yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türk İslam Edebiyatı, Tasavvuf, Hâşimî Emîr Osman, Tarikatname, Melamiyye, Bayramiyye.