NASREDDİN HOCA FIKRALARINDA AHİLİK DEĞERLERİNİN İZLERİ TRACES OF AHI-ORDER VALUES IN NASREDDIN HODJA ANECDOTES

13-15. yüzyıllar; Anadolu’da siyasî, sosyal ve ekonomik yönden kargaşaların, toplumsal çatışmaların yoğun olarak görüldüğü bir zaman dilimidir. İktidar mücadelelerin şiddetle devam ettiği bu zaman diliminde Anadolu halkı çaresizlik ve umutsuzluk içerisinde kendi kabuğuna çekilmiş ve Türkmen dervişlerinin etrafında toplanmaya başlamışlardır. Edebiyat ve kültür hayatının da yabancı kültürlerin olumsuz etkisine maruz kaldığı bu zamanda tasavvufi cereyanların ve sözlü edebiyat geleneğinin arttığı görülmektedir. Arapça ve Farsça kaynaklara vakıf olamayan veya sınırlı sayıdaki Türkçe eserlere ulaşamayan halk kendi diliyle ve sözlü gelenekte devam eden halk edebiyatı ürünleri ile okuma ve dinleme ihtiyacını karşılamaya çalışmış ve buradan öğrendikleriyle de toplumsal çöküntü hâlini yaşayan Selçuklu toplumu, âdeta bir moral deposu olarak devrin önemli bir bilge tipini temsil eden Nasreddin Hoca fıkralarına sarılmıştır. Onun fıkralarında toplumun aksayan her yönüyle ilgili çözümler bulunmaktadır. Nasreddin Hoca fıkralarıyla ilgili pek çok metin yayımı arasından sözlü gelenekte çok bilinen/anlatılan, hemen birçok kaynakta yer alan, Ahilik değerlerinin mesajlarını yoğun şekilde yansıtan ve mizahî yönü kuvvetli fıkralar seçilmiştir. Burada fıkraların Nasreddin Hoca'ya ait olup olmadığından ziyade Nasreddin Hoca geleneğinde anlatılıp anlatılmadığı esas alınmıştır. Bu makalede Hoca’nın seçilmiş fıkralarında; Ahilik teşkilatının temel değerlerinin ele alınması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ahilik, Nasreddin Hoca, Nasreddin Hoca Fıkraları, 13. Yüzyıl, Sözlü Kültür, Ahiliğin Esasları.