HACI BEKTAŞ VELİ KÜLLİYESİ’NİN DÜNYA MİRAS ALANI VE TAMPON BÖLGESİ TANIMINA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELER ASSESSMENTS ON THE DEFINTION OF THE WORLD HERITAGE PROPERTY AREA AND BUFFER ZONE OF HACI BEKTAS VELI COMPLEX

Kültürel miras tanımında somut olmayan kültürel mirasların önemi son yıllarda artış göstermiştir. Somut olmayan kültürel miras ile en güçlü bağları taşıyan alanlar, kuşkusuz kutsiyet atfedilen mekânlardır. Özellikle geniş kitlelere yayılan inançların ve öğretilerin üretildiği, inanç ve öğreti önderleri ile güçlü olarak ilişkilendirilen alanlar, somut olmayan kültürel mirastan ayrı düşünülerek değerlendirilemez. Çalışmada, Türkiye UNESCO Geçici Listesi’ne 2012 yılında Bektaşilik inancı ile olan güçlü bağlarına ve inancın ortaya çıkmasında oynadığı role vurgu yapılarak Türkiye UNESCO Geçici Listesi’ne alınan Hacı Bektaş Veli Külliyesi ele alınmıştır. Bu bağlamda, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde kayıtlı, bir önderin öncülüğünde ortaya çıkan inanç ya da öğretilerin doğduğu ortamı ifade eden miras alanları araştırılmış, dünya miras alanı ve tampon bölge tanımları incelenmiştir. Araştırılan tanımlar, külliyenin üstün evrensel değer beyanındaki tanımlamalarla karşılaştırılmıştır. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan bu tür mirasların tanımında, birçok yapıyı içeren geniş ya da çok sayıda dünya miras alanı ve/veya tampon bölge seçildiği, Hacı Bektaş Veli Külliyesi’nin bu bağlamda tek başına çok küçük ve sınırlı bir dünya miras alanı tanımına yol açabileceği sonucuna varılmıştır. Çalışma kapsamında külliyenin yakın çevresinde Bektaşilik inancının oluşumuna dair önemli bir miras birikimi gözlemlenmiştir. Bu miras birikimini dikkate alan bir dünya mirası adaylığının, benzer nitelikli dünya mirası alanları ile daha uyumlu olacağı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sanat Tarihi, Mimari Koruma ve Restorasyon, Dünya Miras Alanı ve Tampon Bölge, Üstün Evrensel Değer, Somut Olmayan Kültürel Miras.