BAĞLAMADA TEL AYIRMA TEKNİĞİ THE STRINGS SEPARATION TECHNIQUE IN BAGLAMA

Bu çalışmada öncelikle, bağlama ailesinin atası olarak kabul edilen kopuzun günümüz coğrafyasına değin süren yolculuğuna değinilmiştir. Anadolu’da bağlama ailesi olarak zenginleşerek karşımıza çıkan kopuzun yaşadığı değişimin yanı sıra, bağlama ailesinde yapılan yenilikçi girişimlere de yer verilmiştir. Esasen çalışmada hangi bağlamadan söz etmemiz gerektiğinin altı çizilmeye çalışılmıştır. Günümüzde artık “bağlama” (kısa ve uzun saplı) olarak nitelendirilen, bağlama düzeni ve bozuk düzende çalınan (6 ve 7 telli) sazlar üzerine yazılı metotlar incelenmiş, el ile (şelpe veya mızrapsız/tezenesiz) çalındığı kabul edilen bağlamanın, zamanla mızrapla çalınmaya başlanması, şelpe ile icrasının çok önüne geçmiştir. 1980’lerden sonra yeniden hatırlanan şelpe ile bağlama icraları, günümüzde çok daha geliştirilerek yaygınlaşmıştır. Bu yaygınlaşma sürecinde bağlamada çeşitli yapısal denemeler ve yeni çalım teknikleri geliştirilmiştir. 2003 yılından beri üzerinde titizlikle çalışmalar yapılarak ortaya konulan bağlamada tel ayırma tekniği, esasında geleneksel icra biçimleri olan şelpe ve mızraplı çalım tekniklerini bir araya getirmiştir. Erkan Çanakçı, bağlamanın geleneksel yapısını bozmadan, bu iki tekniği harmanlayarak halk müziğindeki armoni gereksinimine geleneksel çalım yöntemleri ile cevap bulmaya çalışmıştır. Makalenin olgunlaşma sürecinde, doküman analiz yöntemi kullanılarak çalışma alanı ile ilgili kaynaklara erişilmiş, 2003 yılından bu yana tel ayırma tekniği öğrenen farklı yaş grupları üzerinde uygulanmış, çeşitli platform ve performans alanlarında konserler, kayıtlar yapılmıştır. Bununla birlikte, makale içinde bu tekniği gösteren özel bir transkripsiyon hazırlanıp, sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Bağlama, Bağlama Metotları, Şelpe, Tel Ayırma Tekniği, Kopuz.