BEKTAŞİ BİR HALK ŞAİRİ ALİ İLHAMİ VE DİVAN’I ALI ILHAMI, A BEKTASHI FOLK POET AND HIS DIVAN

Bektaşilik; köklü bir geleneğe, uzun bir geçmişe sahiptir. Bu durum Bektaşilerin edebiyatına yansımış ve zengin bir Bektaşi yazınının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bektaşi şairleri; kültürel birikimlerini, inanç ve geleneklerini, yaşantılarını şiirlerine yansıtmışlardır. Bektaşi tarikatı mensuplarından olan ve uzun yıllar Seyyid Battal Gazi Dergâhı’nda postnişinlik yapan Ali İlhami de şiirlerinde bu tarikatın usul ve esaslarını, inceliklerini, inanç ve geleneklerini başarıyla işlemiş halk şairlerinden biridir. Onun şiirlerinin; Allah sevgisi, Hz. Ali, Hz. Hasan, Hz. Hüseyin, On İki İmam, Hacı Bektaş-ı Veli, Battal Gazi, Kerbela hadisesi, pir ve mürşitlere bağlılık üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Bunun yanında tabiat, dünyanın faniliği ve beşeri aşk da şiirlerinde yer bulmuştur. Nefse uymamak, kimsenin ayıbını görmemek, dünya sevgisinden el etek çekmek gibi nasihatlerle şiirini şekillendirmiştir. Ali İlhami’nin şiirlerine baktığımızda Bektaşilik prensipleriyle örtüşen ve bu yolun ayinlerine destek veren şiirler olduğu görülmektedir. Ali İlhami’nin şiirleri, şairin torunu Şükrü Efendi tarafından toplanarak Dîvân-ı Şeyh İlhâmî ve Seyyid Battal Gazi adıyla tertip edilmiştir. Bu çalışmada ise 19. yüzyıl halk şairlerinden Ali İlhami’nin Osmanlı Türkçesiyle yazılmış Divan’ının matbu nüshasında yer alan 49 şiir, Latin harflerine aktarılarak Türk halk şiiri hazinesine yeni ve zengin bir kaynak daha kazandırmak amaçlanmıştır. Ayrıca Divan’da yer alan şiirlerden hareketle Bektaşilik öğretisinin İlhami’nin şiir dünyasında nasıl yer aldığı ve bunun nasıl dile getirildiği üzerinde de durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Bektaşilik, Ali İlhami, Divan, Şiir.