ÖTEKİ’NİN ALGILANIŞI: ALEVİLİK VE ALEVİLER THE PERCEPTION OF THE OTHER: ALEVISM AND ALEVIS

Alevilik gerçeği, ortaya çıktığı ilk zamanlardan beri (kendi ve etkileşime girdiği toplumların) olumlu ya daolumsuz açıdan maruz kaldığı siyasi, sosyal, dinî ve kültürel zaviyelerden değişim ve dönüşüm süreçlerindenetkilenmiş, kimini etkilemiş ve günümüze değin varlığını devam ettirerek gelmiştir. Modernite ile birlikteAlevi toplulukların köy yaşamından şehir hayatına geçişlerinde yaşanan ve değişim-süreklilik ilişkisi adınaortaya çıkan birçok veri bulunmaktadır. İnanç, ibadet, dinî otorite ve bunlara bağlı olarak şekillenen yenidinî ve sosyal hayatta meydana gelen değişimler ve süreklilik arz eden yapılar önem arz etmektedir. Yapılankimi alan araştırmalarında bu verilerin tespit ve analizi gerçekleştirilmektedir. Çalışmanın konusu, Adıyamanyöresinde yaşam süren Alevi vatandaşlarımız ile muhtelif zamanlarda tarafımca gerçekleştirilen görüşmeler vebu esnada gözlemlenen kimi olay ve pratikler üzerine sosyo-dinî değerlendirmelerde bulunmaktır. Böyleliklede yörede yaşam süren birey ve toplulukların (şahit oldukları/maruz kaldıkları) bazı olay ve durumlarıngölgesinde şekillenen (değişen/farklılaşan) bakış açıları ve buna bağlı olarak oluşan kimi değer yargılarının,“değişim ve süreklilik” boyutlarıyla aktarılması hedeflenmiştir. Örneğin: Derviş Yusuf anlatısındaki lokmaritüeli, ötekine karşı konumlanma endişesinden dolayı; Sünnilerin, Alevilerin yemeğinden yemeyecekleriönyargısını ortaya çıkarmıştır. Talip H.’in okul hayatında yaşadığı hoş olmayan kimi olaylar, ötekileştirmeninbeklenen bir sonucu olarak kendisini Sünni ortamdan bir kopuşa doğru sürüklemiştir. Rahman Dede’nin namazibadetine yüklediği dua anlamında; sözün asli manasının, yaşanan ötekileştirme serüveni sonucunda değişimeuğradığı görülmektedir. Muhtarın kendi evinde sakladığı seccadeyi aramasında; tüm ayrışma hareketlerinerağmen kodlarda yaşatılan İslami kültürü görmek mümkündür. M. Öğretmenin, cem ritüeli esnasında sazeşliğinde okunan tevhit cümlelerindeki manayı yakaladığında sarf ettiği cümlelerde, ötekileştirmenin acıdolu itirafı gözlenmektedir. Alevi ve Sünni bireylerin evlenmesine dair yörede yaşanan kültürel taassubunda ötekileştirme ajanı olarak halen işlerlik gösterdiğini açığa çıkarmaktadır. Öteki’nin Algılanışı: Alevilik veAleviler adlı bu makalede; çalışma alanını tanıma amacıyla daha önce yapılan çalışmalardan farklı olarak;geleneksel ve modern inanç panoramasına sahip Alevi bireylerin, Adıyaman özelinde yaşadıkları kimitanıklıkların ve bunların neden olduğu veya beslediği öteki anlayışı üzerinde durulmuştur. Bu çalışmadabilimsel veri taramasının yanı sıra, saha taraması da yapıldı. Konu çerçevesinde yazılı eserlerden istifadeedildi. Bununla birlikte nitel araştırma tekniklerinden gözlem, not tutma, kaynak kılavuz kişilerden istifadeetme ve katılımcıların konu hakkındaki kişisel düşüncelerini, deneyimlerini ve bakış açılarını şahsi anlatımlarıile ifade etmelerine imkân sağlayan görüşme/mülakat yöntemi kullanıldı.Anahtar Kelimeler: Alevilik, Değişim, Süreklilik, Önyargı, Öteki.