Geçmişten Geleceğe Din ve Türklerin Din Anlayışı

İnsan toplulukları ile ilgili sosyolojik değerlendirmelerdeki farklı yaklaşımlar toplumsal gerçekliğibiçimlendiren olgularla ilgili net tanımlar yapmayı güçleştirmektedir. Bu olgulardan biri de dindir. Dinolgusu, geleneksel ya da mistik inanç kodlarıyla birlikte görünür ve kolektif açıdan örtülü bir talebeyönelik varlığını her zaman sürdürmektedir. Türklerin hayatında da dinin tarih boyunca ayrıcalıklıbir yeri ve konumu olmuştur. Dünya hayatının geçiciliğine inanan Türkler, ölüm ile bedenî yok oluşyolculuğunun başladığına, insan ruhu için ise böyle bir yok oluşun söz konusu olmadığına inanmıştır.Dolayısıyla, bedene yatırımın geçiciliği, ruha yapılan yatırımın ise kalıcılığı Türklerin kültüründekideğişmez özellikler arasında yer almıştır. Esasen Türklerin tarihinde gelenekselleşme olarakadlandırılan süreç, söz konusu sosyal aktördeki değişimin kendini yeniden ifade ediş biçimindenbaşkası değildir. Türklerin dinî tarihi konusunda bugüne kadar muhtelif çalışma ve denemelerinyapıldığı görülmektedir. Ancak konuya, nesnel, bilimsel ve sistematik yaklaşım sergileyen çalışmalarhâlâ ortaya konulabilmiş değildir. Bu çalışmada literatür taramasından hareketle, öncelikle sözkonusu ihtiyaçtan hareketle dinin toplumsal gerçekliği üzerinde durulacak, ardından Türklerindinî tarihi İslamiyet öncesi, İslamiyet sonrası ve Cumhuriyet dönemi gelişmeleri bağlamında anahatlarıyla incelenecektir.Anahtar Kelimeler: Din, Gelenek, Türkler, Gerçeklik, İnanç, Tarih.