Eskişehir Seyyit Battal Gazi Dergâhı Şeyhi Şükrü (Şükrü Arıkaya) Baba’nın Hayatı Eserleri ve Yunanlılara Esir Düşmesi: Hatırat-I Şükrü
Main Article Content
Özet
Bu çalışma, Seyyit Battal Gazi Dergâhı son postnişini Şükrü Babanın hayatı, eserleri ve Yunanlılara esir oluşunu konu edindi. Şükrü Baba, 1873 yılında Seyitgazi kazasında doğdu, tekkede yetişti, dergâhta eğitim gördü, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde Dergâhta hizmet etti. Şükrü Baba matbu ve gayrımatbu eser sahibidir ve 1948 yılında da Eskişehir’de vefat etti.
Millî Mücadeleye destek verdi ve bundan dolayı Yunanlılar tarafından esir alındı. Yunanlılar Seyitgazi’ye ulaştığında top atışlarıyla Dergâhı bombaladılar ve bir derviş, oğlu ve kızı burada vefat etti. Ardından Millî Mücadelenin başarıya ulaşmasıyla Yunanlılar kaçmaya başladı. Yeğeni Hakkı Aydoğdu ile birlikte Yunanistan’a götürüldü ve yirmi ay esir kaldı. Şükrü Baba, Yunanlılara esir oluşunu Hatırat isimli yazma bir eserde anlattı.
Bu çalışmada, Şükrü Baba’nın, Yunanlar’ın Seyitgazi’de yaptıkları zulmü ve esaret yıllarını anlattığı yazma hatıraları kaynak olarak kullanıldı. Bunun yanında Kızılay Arşivinde bulunan sivil esirlere dair kayıtlardan Şükrü Baba ve yeğeni Hakkı’nın isimleri tespit edildi. Kızılay Arşivi, Hatırat ve Yunan işgali konulu araştırmalardan yararlanılarak Yunanistan’ın Milos Adası esir kampı ve kampta kalan diğer esirlerle birlikte Şükrü Baba ve Hakkı Dedenin yaşadıklarına yer verildi.
Şükrü Babanın matbu iki eseri vardır. İlki, Seyitgazi Tarihi ve dedeleri Pir Mehmet ve Ali İlhami’nin şiirlerinden oluşmaktadır. İkincisi ise Hedaya ismiyle ehlibeyt ve on iki imamları konu edinmektedir. Yazma halinde Hatıraları ve Divan’ı basılı değildir.
Seyitgazi Dergâhı, II. Mahmut tarafından kapatılan Bektaşi Tekkeleriyle birlikte takibata uğradı ama kapatılmadı. Dergâhın medrese eğitimi vermesi ve Nakşi usulünce devam etmesine izin verildi. II. Mahmut’un Bektaşi Tekkelerini yasakladığı dönemdeki şeyhi Pir Mehmet idi ve onun ardından Ali İlhami şeyh oldu.
Mahmut’un Bektaşi Tekkelerinin kapattığı dönemde yeni bir çıkış yolu olarak soydan devam eden şeyhlik ve uyguladığı ocaklı erkân kısmen terk edildi. Dergâhın şeyhleri ve yürüttükleri erkân Babagan usulüyle yapılmaya başlandı. Bu değişiklikle birlikte Seyyit Battal Gazi Dergâhı ve postnişinleri, ocaktan devam ederken kapatılan Bektaşi Tekkelerinden Rumeli’ndeki Bektaşi toplulukları arasında faaliyete başladı. Rumeli’ne iki seyahat gerçekleştirildi ve Rumeli’ndeki toplulukların Seyyit Battal Gazi Dergâhı adıyla Bektaşi erkânına göre hizmetleri görüldü.
Anahtar Kelimeler: Şükrü Arıkaya, Hakkı Aydoğdu, Seyyit Battal Gazi, Seyitgazi, Yunan, Milos, Sivil Esir.
Millî Mücadeleye destek verdi ve bundan dolayı Yunanlılar tarafından esir alındı. Yunanlılar Seyitgazi’ye ulaştığında top atışlarıyla Dergâhı bombaladılar ve bir derviş, oğlu ve kızı burada vefat etti. Ardından Millî Mücadelenin başarıya ulaşmasıyla Yunanlılar kaçmaya başladı. Yeğeni Hakkı Aydoğdu ile birlikte Yunanistan’a götürüldü ve yirmi ay esir kaldı. Şükrü Baba, Yunanlılara esir oluşunu Hatırat isimli yazma bir eserde anlattı.
Bu çalışmada, Şükrü Baba’nın, Yunanlar’ın Seyitgazi’de yaptıkları zulmü ve esaret yıllarını anlattığı yazma hatıraları kaynak olarak kullanıldı. Bunun yanında Kızılay Arşivinde bulunan sivil esirlere dair kayıtlardan Şükrü Baba ve yeğeni Hakkı’nın isimleri tespit edildi. Kızılay Arşivi, Hatırat ve Yunan işgali konulu araştırmalardan yararlanılarak Yunanistan’ın Milos Adası esir kampı ve kampta kalan diğer esirlerle birlikte Şükrü Baba ve Hakkı Dedenin yaşadıklarına yer verildi.
Şükrü Babanın matbu iki eseri vardır. İlki, Seyitgazi Tarihi ve dedeleri Pir Mehmet ve Ali İlhami’nin şiirlerinden oluşmaktadır. İkincisi ise Hedaya ismiyle ehlibeyt ve on iki imamları konu edinmektedir. Yazma halinde Hatıraları ve Divan’ı basılı değildir.
Seyitgazi Dergâhı, II. Mahmut tarafından kapatılan Bektaşi Tekkeleriyle birlikte takibata uğradı ama kapatılmadı. Dergâhın medrese eğitimi vermesi ve Nakşi usulünce devam etmesine izin verildi. II. Mahmut’un Bektaşi Tekkelerini yasakladığı dönemdeki şeyhi Pir Mehmet idi ve onun ardından Ali İlhami şeyh oldu.
Mahmut’un Bektaşi Tekkelerinin kapattığı dönemde yeni bir çıkış yolu olarak soydan devam eden şeyhlik ve uyguladığı ocaklı erkân kısmen terk edildi. Dergâhın şeyhleri ve yürüttükleri erkân Babagan usulüyle yapılmaya başlandı. Bu değişiklikle birlikte Seyyit Battal Gazi Dergâhı ve postnişinleri, ocaktan devam ederken kapatılan Bektaşi Tekkelerinden Rumeli’ndeki Bektaşi toplulukları arasında faaliyete başladı. Rumeli’ne iki seyahat gerçekleştirildi ve Rumeli’ndeki toplulukların Seyyit Battal Gazi Dergâhı adıyla Bektaşi erkânına göre hizmetleri görüldü.
Anahtar Kelimeler: Şükrü Arıkaya, Hakkı Aydoğdu, Seyyit Battal Gazi, Seyitgazi, Yunan, Milos, Sivil Esir.