Tevfik Otman Baba Mecmuası Örneğinde Alevî-Bektaşî Kültüründe Yunus Emre

Yunus Emre tarzının öz açısından etkilediği Alevî-Bektaşî şiirinde Yunus’un yerini tespit etmeye yarayan yazılı kaynaklar arasında Bektaşî mecmuaları ve cönkleri öne çıkmaktadır. Mecmualara kaydedilen bu şiirler muhtemelen Alevî-Bektaşî ayinlerinde ve meclislerinde bestelenerek ilahî şeklinde icra edilmekteydi. Bu yaşatma ve sürdürme durumunun tarihsel süreçte Alevî-Bektaşî kültür ortamında ne şekilde geliştiğini bize aktaran son derece az yazılı kaynak bulunduğundan mecmualar ve cönkler, bu noktada önemli yazılı kaynaklar arasında yer alırlar. 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın ilk yarısında yaşadığını düşündüğümüz Tevfik Otman Baba, kendine ait bir mecmuaya sahiptir. Bu mecmua, Alevî-Bektaşî zümrelerinin Yunus şiirleriyle olan ilişkisini anlatmada önemli veriler sunmaktadır. Bir Bektaşî mecmuası olan bu kaynaktaki 541 Alevî-Bektaşî şiirinin içinde 23 adet Yunus şiiri bulunmaktadır. Şiirlerin İstanbul’dan Balkanlara kadar geniş bir coğrafyada çoğunlukla Bektaşî tekkelerinde kaydedildiğini öğrendiğimiz Mecmua, Yunus şiirlerinin son asırda Alevî-Bektaşî muhitlerindeki durumunu başarılı bir şekilde yansıtmaktadır. Tevfik Otman Baba Mecmuasındaki Yunus şiirlerinin ikisi Âşık Yunus’a, diğerleri ise Yunus, Derviş Yunus mahlaslarını kullanan Yunus Emre’ye aittir. Tevfik Otman Baba’nın Mecmuasına aldığı Yunus şiirleri irdelendiğinde bunların Alevîlik-Bektaşîlik yolunun prensipleriyle örtüşen, bu yolun ayinlerine destek veren ve yolun izahını yapmaya katkı sağlayan şiirler olduğu görülmektedir. Mecmuada Alevî-Bektaşî şiirinde çok fazla ilgi gören ve bu zümreye mensup halk şairleri tarafından söylendiği büyük oranda kabul edilen şathiye türündeki şiirler dikkat çekicidir. Otman Baba, şathiye türündeki Yunus şiirlerinin yanına devriye olarak adlandırabileceğimiz şiirleri de eklemiştir. Kısacası Tevfik Otman Baba Mecmuasındaki Yunus şiirleri, Yunus Emre’nin 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyıl başlarında Bektaşî çevrelerinde dikkate alındığını, diğer pek çok Alevî-Bektaşî şairi gibi onun şiirlerinin de mecmualara kaydedilmeye devam edildiğini göstermektedir.
Anahtar kelimeler: Yunus Emre, Alevî-Bektaşî şiiri, Tevfik Otman Baba, Mecmua.