Tasavvuf ve Tarikatlarda Güzel Koku: Osmanlılarda Tasavvufi ve Dini Mekânlarda Güzel Koku Kullanımına Dair Değerlendirme

Güzel koku, tasavvuf ve tarikatlarda metafor, vecd vasıtası olarak görülmüştür. Tasavvuf literatüründeremz (mecaz) olarak sıklıkla kullanılan güzel koku, genelde çiçek ve çiçek kokularıyla izahedilmiştir. Dolayısıyla Yunus, şiirinde sarı çiçekle konuşurken, Halvetiyye Tarikatı’nın Sümbüliyyekolunun kurucusu Sinan, sümbülleri zikir çekerken görebilmektedir. Resûlullah ise çiçeklerin ensevileni gül ile özdeşleştirilir. Tasavvufi ve dini mekânlarda ise koku, zikirlerin Kur’an-ı Kerimtilâvetlerinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Söz konusu mekânlar, buhur ile kokulandırılmış,gerçekleşen ibadet esnasında vecd ile Hakk’a ulaşma ve kalpte onunla buluşma amaçlanmıştır.Osmanlı Devleti’nde tekke, türbe ve özellikle camilerde çeşitli koku malzemelerinin kullanıldığıgörülmektedir. Mekânlarda güzel koku, genellikle buhur yakılarak elde edilmiştir. Arşiv kayıtlarındanmisk, amber, öd ağacının buhur malzemesi olarak tercih edildiği anlaşılmaktadır. Kayıtlardan, buhuryakma işinin ayrı bir meslek kolu olduğu, hatta bazı vakfiyelerde bu iş için görev alacak kimselerdebulunması gereken nitelikler ve bunlara ödenecek ücretlerin bilhassa belirtildiği görülmektedir.Yakılacak olan buhur miktarından maliyetine kadar tüm detaylar titizlikle kayıt altına alınmıştır.Dolayısıyla Osmanlılarda tekke, türbe ve camilerden yayılan misk, amber, öd ağacı kokusu sıradanbir işlemin sonucu olmayıp üzerinde hassasiyetle durulan bir uygulamadır.Anahtar Kelimeler: Tavavvuf, Metafor, Buhur, Çiçekler, Güzel Koku.