Hil’at-Nâme-i Hasan-Hüseyin: Peygamber Torunlarının Katline Dair Bir Kehanet Anlatısı
Main Article Content
Özet
Hz. Muhammed’in torunları Hz. Hasan ve Hüseyin’in değişik zamanlarda ve değişik biçimlerde öldürülmelerinin temelinde siyasi erk mücadelesi yatmaktadır. Özellikle Hz. Hüseyin’in Kerbela’da susuz bırakılarak feci biçimde öldürülmesi, Müslümanların ortak matem konuları arasındadır. Hz. Hüseyin’in şehadeti ile ilgili üretilen Maktel literatürü ve taziye gösterileri bu matemin canlılığını ve sürekliliğini sağlamada önemli bir yere sahiptir.
Muharrem ayına mahsus matem törenleri yanında on gün boyunca okunması için onar meclis biçiminde düzenlenen Maktel-i Hüseyin konulu eserlerde Peygamber torunlarının katledilişlerine dair birtakım açıklayıcı bilgiler verilmektedir. Geleneksel tarih anlayışına bağlı kaynaklarda da görülen bu açıklamalar taziye gösterilerinin icraları arasında bile kendisine yer bulmuştur. Bu çalışmaya konu olan Hil’at-Nâme-i Hasan-Hüseyin anlatısında aynı konu müstakil olarak işlenmiştir. Söz konusu eser Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesinde 19 Hk 1256/1 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Mesnevi nazım biçimiyle kaleme alınan metinde yer alan Peygamber torunlarının ölümlerine dair iletiler, anlatı düzleminde ele alınmıştır. Hil’at-Nâme’deki kehanet motifi Fuzûlî’nin Hadikatü’s-Sü‘eda’sı ve Maktel-i Hüseyin nitelikli eserlerdeki benzer iletilerle birlikte değerlendirilmiştir.
Söz konusu anlatılarda Cebrail’in Hz. Muhammed’e bildirdiği iletiler her ne kadar tarihî gerçeklikten uzak olsa da anlatı düzleminde oldukça ilgi çekici ve anlamlıdır. İmamların gelecekteki ölümüne dair açıklayıcı bilgiler aynı zamanda dinî öğütleri güçlendirme amacına da hizmet etmektedir. Müslümanların matem motivasyonlarını diri tutma, Hz. Muhammed ve ehlibeyte bağlılıklarını sürdürme gibi işlevleri olan bu tür anlatı ve icraların bazı arkaik törenleri devam ettirdiği de söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Hz. Muhammed, Hz. Hüseyin, Kerbela, Cebrail, Cennet, Kehanet Motifi.
Muharrem ayına mahsus matem törenleri yanında on gün boyunca okunması için onar meclis biçiminde düzenlenen Maktel-i Hüseyin konulu eserlerde Peygamber torunlarının katledilişlerine dair birtakım açıklayıcı bilgiler verilmektedir. Geleneksel tarih anlayışına bağlı kaynaklarda da görülen bu açıklamalar taziye gösterilerinin icraları arasında bile kendisine yer bulmuştur. Bu çalışmaya konu olan Hil’at-Nâme-i Hasan-Hüseyin anlatısında aynı konu müstakil olarak işlenmiştir. Söz konusu eser Çorum Hasan Paşa İl Halk Kütüphanesinde 19 Hk 1256/1 arşiv numarasıyla kayıtlıdır. Mesnevi nazım biçimiyle kaleme alınan metinde yer alan Peygamber torunlarının ölümlerine dair iletiler, anlatı düzleminde ele alınmıştır. Hil’at-Nâme’deki kehanet motifi Fuzûlî’nin Hadikatü’s-Sü‘eda’sı ve Maktel-i Hüseyin nitelikli eserlerdeki benzer iletilerle birlikte değerlendirilmiştir.
Söz konusu anlatılarda Cebrail’in Hz. Muhammed’e bildirdiği iletiler her ne kadar tarihî gerçeklikten uzak olsa da anlatı düzleminde oldukça ilgi çekici ve anlamlıdır. İmamların gelecekteki ölümüne dair açıklayıcı bilgiler aynı zamanda dinî öğütleri güçlendirme amacına da hizmet etmektedir. Müslümanların matem motivasyonlarını diri tutma, Hz. Muhammed ve ehlibeyte bağlılıklarını sürdürme gibi işlevleri olan bu tür anlatı ve icraların bazı arkaik törenleri devam ettirdiği de söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Hz. Muhammed, Hz. Hüseyin, Kerbela, Cebrail, Cennet, Kehanet Motifi.