Balkan Fethinde Rol Alan Sarı Saltuk ve Seyyid Ali Sultan Hakkındaki Menakıpnamede Yer Alan Efsanevi Motifler Üzerine

Osmanlı Devleti’nin Balkanları fethedip oraya yerleşmesinde ve iskân siyasetinin başarılı olmasında gazi-dervişlerin büyük rolü oldu. Horasan erenleri olarak da adlandırılan bu tarihi şahsiyetler, gaza düşüncesi etrafında şekillenen Osmanlı Devleti’nin dünya görüşünü desteklediler ve bu görüş doğrultusunda Balkan fetihlerine katıldılar. Siyasal, ekonomik, dini, sosyal, kültürel hayatın düzenlenmesinde etkili oldular. Sarı Saltuk ve Seyyid Ali Sultan bunların en bilinenlerindendir. Dervişler, Balkanlarda dil, din farkı gözetmeksizin yaptıkları hizmetlerle, güzel ahlak ve kerametleri ile hem yaşadıkları dönemde hem de sonraki dönemlerde halkı etkilediler, halka rol model oldular. Geçmiş ile gelecek arasında bir köprü kurarak efsanevi bir kimlik ve kişilik kazandılar. Onlara ait Menakıpname ortaya çıktı. Menakıpname, Balkan fethinin ve Türk-İslam kültürünün buralarda yayılmasının hikâyesidir, Aynı zamanda gazi-dervişlerin yaşamlarını anlatan biyografilerdir. Bu bağlamda ‘’Sarı Saltuk ve Seyyid Ali Sultan kimdir, Sarı Saltuk ve Seyyid Ali Sultan Menakıpnamelerinin genel özellikleri nelerdir, Menakıpnamelerindeki efsanevi motifler nelerdir, bu Menakıpname Balkanların Osmanlı kültür ve uygarlığının bir parçası haline gelmesine ne derece ışık tutar?’’ gibi sorular cevaplandırıldı. Sarı Saltuk ve Seyyid Ali Sultan Menakıpnamelerindeki rüya, tahta kılıç, su üstünde yürüme, topraktan ya da taştan su çıkarma, keramet motifi gibi ortak efsanevi unsurlar incelenip bunlarla ilgili bu Menakıpnameden metin alıntıları yapıldı. Bu efsanevi unsurların, İslamiyet öncesi eski Türk inançları ve destanları, İslam kültürü ve İslami Türk destanlarında ve Bektaşi Menakıpnamelerindeki örnekleri karşılaştırılmalı olarak ortaya konarak aralarındaki benzerliklere vurgu yapıldı.Anahtar Kelimeler: Efsanevi, Bektaşilik, Derviş, Tekke, Menakıpname, Keramet, Balkanlar.