Miraç Kavramının Alevi Sözlü Kültürü Açısından İncelenmesi: Çubuk-Şabanözü Örneği

Miraç kavramı diğer birçok inanç sisteminde olduğu gibi İslam’da ve İslam içerisindeki tasavvufitarikatların birçoğunun inanç dünyasında da önemli yere sahiptir. Sadece inanç dünyası ile sınırlıkalmayıp tarikatların kendine özgü ritüellerinin de temel dayanağı olarak gösterilebilen Hz.Muhammed’in miracı bu yönü ile İslam kültürü içerisinde özellikle Alevilik’te somut bir şekildegözlemlenebilmektedir. Anadolu’da bulundukları coğrafyadan bağımsız olarak Alevi topluluklarınhafızasında küçük ayrıntılar dışında birbirine çok yakın olan “Miraç ve Kırklar Cemi” anlatıları mevcuttur.Aleviliğin gerek teolojisi gerekse de temel ritüelleri için temel dayanak noktası olarak görülenmiraç ve Hz. Muhammed’in miraç dönüşü uğradığı Kırklar Meclisi, “miraç-inanç” ve “miraç-ritüel”ilişkisini inceleyebilmek adına Anadolu’daki diğer inanç sistemleri için de önemli bir model teşkiletmektedir. Anadolu’da Geleneksel Aleviliğin günümüzde dahi inançsal ve ritüelik bir bütünsellikiçerisinde devam ettiği Çubuk ve Şabanözü bölgeleri bünyelerinde Aleviliğin miraç algısına dair zenginedebi, görsel ve müzikal eserler barındırmaktadır. Bu eserler diğer coğrafyalarda varlık gösterenAlevi topluluklarının belleklerinde mevcut olan “Miraç ve Kırklar Cemi” anlatıları ile örtüşür niteliktaşımaktadır. Makalede önce yazılı kaynaklardaki Miraç ve Kırklar Cemi anlatısının çözümlemesiyapılmış daha sonra gerek Çubuk gerekse de Şabanözü bölgelerine dair sözlü kaynaklar ile yapılansöyleşiler sonucunda miraca dair çözümlemeyi destekler nitelikte olan bilgiler toplanmıştır. Çalışmaiçin Şabanözü’nün Çapar, Göldağ ve Kutluşar köylerinde tarafımızca yapılan söyleşiler ve alan araştırmasıkayıtları kullanılmış olup daha önce söz konusu bölgeye dair yapılmış olan çalışmalardan dafaydalanılmıştır.