Hacı Bektaş Veli’nin Halifelerinden Koyun Baba’nın Balkanlar’daki İzleri

Bu yazının genel amacı; Türk-İslâm kültüründe Koyun Baba adıyla bilinen evliyanın hayatını ve öğretileriniaraştırıp ortaya koymaktır. Özel amacı ise Koyun Baba adıyla tanınan bu evliyanın Balkancoğrafyasındaki varlığını ve etkileri araştırmak ve ortaya koymaktır. Yazı hazırlanırken, Türkiye’dekiKoyun Baba türbelerinin çoğu bizzat ziyaret edilmiştir. Özellikle Çorum Osmancık’taki Koyun Babaüzerinde durulmuştur. Çünkü el yazması Koyun Baba menakıpnamelerinin tamamı genellikle burayıişaret etmektedir. Burayı Koyun Baba’nın Balkanlardaki izleri araştırılırken de Makadonya’nınKalkandelen şehri Şipkoviça köyü yakınlarındaki Koyun Baba Türbesi bizzat faklı yıllarda iki defaziyaret edilmiştir. Literatür taramaları ve derlemeler sonucunda Koyun Baba’nın kimliği, öğretilerive özellikle de balkanlardaki izleri ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır.Evliya Çelebi, Seyahatname isimli eserinde Koyun Baba’yı anlatırken, Koyun Baba’nın, bizzat HacıBektaş Veli’nin halifesi olduğunu söylemiştir. Adı etrafında oluşan menkıbelerden öğrenildiğinegöre; Koyun Baba, Horasan’da dünyaya gelmiştir. Asıl adı Seyyid Ali olup İmam Rıza’nın on ikincioğludur. Koyun Baba, Horasan’dan çıkarak Kerbela’yı ziyaret ettikten sonra hacca gitmiş, oradanAnadolu’ya gelerek Bursa’ya uğramış sonra da Osmancık’a gelip yerleşmiştir. Koyun Baba’nın otuzkadar kerameti, menakıpnamelerle günümüze kadar ulaşmıştır. Otman Baba’nın ve Piri Baba’nınvelâyetnamelerinde de Koyun Baba’dan bahsolunmaktadır. Koyun Baba menakıpnamesi nazım venesir olarak kaleme alınmış ve elyazması eserler olarak da günümüze kadar ulaşmıştır. Türkiye’depek çok yerde Koyun Baba Türbesi bulunmaktadır. Balkanlar’da ise Romanya ve Makedonya’daKoyun Baba’nın türbesi bulunmaktadır.Yazıda önce Koyun Baba’nın hayatı, öğretileri ve hakkında yapılan çalışmalar anlatılmış, ardındanKoyun Baba’nın, evladı Erişti Ali’yi Balkanlar’a, Tuna kıyılarını irşat için göndermesi ile KoyunBaba’nın Balkanlar’daki etkisi anlatılmıştır. Romanya’daki Koyun Baba Türbesi’nden bahsedilip,Makedonya’da Kalkandelen yakınlarındaki Koyun Baba Türbesi etrafında anlatılanlardan bahsedilmiştir.