Arnavutluk-Kruja’daki Sarı Saltık Makamı Etrafında Gelişen İnanç ve Ritüeller

Balkanlar, Osmanlı Devleti öncesinde Anadolu’dan gelen alperen-dervişlere ev sahipliği yapmıştır. Ayvaz Dedeler, Küçük-Büyük Abdallar, Derviş İsmail’ler gibi birçok “Horasan Ereni” Balkanlar’ın fethinin öncüsü olmuştur. Bu horasan erenlerinden birisi de Sarı Saltık’tır. Sarı Saltık Balkanlar’da sevilen, barışçıl, fetihçi, bir alperendir. Sarı Saltık’ın Balkanlar’ın yedi ülkesinde yakın zamana kadar makamı bulunmaktaydı. Günümüzde bu makamların hepsi bulunmamaktadır. Sarı Saltık’ın günümüzde var olan makamlarından birisi de, Arnavutluk-Kruja’dadır. Halk tarafından ziyaret edilen ve kutsal kabul edilen türbe, makam, ziyaretgâh yerleri insanların inandıklarını uygulama alanlarıdır. Arnavutluk-Kruja’daki dağda yer alan Sarı Saltık Makamı, Kruja’nın merkezine yakın yerde bulunan Sarı Saltık Ziyaretgâh’ı Arnavutluk ve diğer ülkelerin yoğun olarak ziyaret ettikleri mekanlardır. Bu mekanlara farklı dine ve inanışa sahip insanlar ziyarete gelmekte ve kendi inançlarına uygun olan ritüellerini gerçekleştirmektedirler.Makalenin giriş kısmında, Arnavutluk-Kruja’da Sarı Saltık’ın Makamı’nın bulunması ile ilgili genel yazılı kaynaklara yer verilmiştir. Makale, halkbilimi alan çalışmasının “Yönlendirilmiş Röportaj ve Gözlem Tekniği” ile birlikte, kaynak kişilerin alanda aktardıkları bilgileri anlatıcı, dinleyici ve ortamın bütün olarak değerlendirilmesi kapsamında “Performans İcra Yöntemi”ne göre yorumlanmıştır. Bu şekilde yazılı kaynaklar, sözlü kaynaklarla desteklenmiştir. Makalede Sarı Saltık ile ilgili Kruja’da yer alan efsane, menkabe, inanış ve ritüeller gibi ürünler halkbilimi yöntem ve metodlarıyla aktarılmıştır. Makalenin devamında, Sarı Saltık’ın Makamı’nda ve Ayak İzi Ziyaretgâh’ında gerçekleştirilen inanca bağlı ritüeller verilmiştir. Kaynak kişiler tarafından aktarılan olaylar, Sarı Saltık’ın diğer ülkelerdeki makamlarında gerçekleştirilen benzer örneklerle pekiştirilmiştir. Bu makalenin sonucunda, Kruja halkı tarafından ‘evliya’ olarak tavsif edilen Sarı Saltık’ın, makamları vasıtasıyla unutulmadığı, yaşatılmaya devam edildiği gözlemlenmiştir. Kruja halkının Sarı Saltık’a duydukları inanç karşılığında yaptıkları ritüeller, halkın dinleri ile buluşmalarınabir köprü olduğu görülmüştür. Bu kapsamda Sarı Saltık etrafında gelişen inanç ve ritüeller hakkında aktarılan bilgiler, Kruja’nın kültürüne zengin bir birikim sağlamaktadır.