Hz. Ali Merkezli Bir Ölüm Memoratına Dair Değerlendirmeler

Bireylerin metafizik tecrübelerine dair anlatılar olarak efsanenin kadrosu içerisinde yer alan memorat kavramı, efsanenin gerçekliğinin ötesinde ve kutsiyet sınırını aşan bir anlatıyı ifadeeder. Zira memorat bir nakil ya da rivayet değil ferdî bir tecrübedir. Kültürel denetim mekanizmaları olan bu tür anlatmalar sosyal normların oluşturucusu ya da koruyucusu olarak insan hayatına yakın bir mesafede dururlar. İnsan hayatının en önemli geçiş dönemlerinden birini teşkil eden ölüm özellikle son yüzyıl içerisinde ortaya çıkan gelişmelerle birlikte hayatın olabildiğine dışına itilirken geleneksel değerlerin muhafaza edildiği geniş anlamıyla İslâm toplumlarında, dar anlamıyla da Alevi-Bektaşi inanç evreninde hayatın içerisinde ve hatta yanı başında düşünülür. Ölüm çevresinde oluşan inanma örneklerini sözlü gelenek içerisindeki anlatılarda bulmak mümkündür. Bu yapıdaki anlatmaların temel özelliği kural koyucu ve anlam yükleyici olmalarıdır. Yaşam içerisinde, olay ve olgular arasındaki neden-sonuç ilişkisini kurma işlevi ile toplumsal düzeni sağlarlar. Bu çalışmada Amasya’nın Gümüşhacıköyilçesine bağlı Korkut köyünde derlenen ve Hz. Ali’yi merkeze alarak ölüm üzerine anlatılan bir memoratın epizotları açısından analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu anlatma üzerinden geleneğin mensubu olduğu toplumuna eğitici etkilerini yansıtan sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca konu edilen anlatıdan hareketle efsane ve memorat kavramlarının birbirleri ile ilgisine dair değerlendirmeler yapılmıştır.