Muhammed Beg (Emânî)’in Şiilik İnancına Ait Manzumeleri

Çağatay Türkçesi, gelişim sahası olarak büyük bir coğrafyayı kapsamaktadır. Aslında bu gelişim sahasının dışında düşünülebilen Azerbaycan ve Anadolu’da da birçok şairin Çağatay Türkçesiyle eserler kaleme aldıkları bilinmektedir. 16. yüzyılda Bayburt’ta doğan ve buradan Safevî bölgesine göçüp edebî eserler veren Muhammed Beg’i (Emânî) de bu çerçevede değerlendirmekte yarar vardır. Çalışmamızda öncelikle, Emanî mahlasıyla şiirler yazanMuhammed Beg ve onun yaşadığı dönem hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra tespit edilebilen tek nüshası British Library’de olan Divan'ı ve bu Divan'ın arka kısmına eklenmiş, Emanî’nin sade bir dille kaleme aldığı şiirlerin bulunduğu varaklarda yer alan Şiilik inancına dair manzumeler değerlendirilmiştir. Bu manzumelerin bir kısmı Türk halk edebiyatı nazım türleri ve hece vezni kullanılarak yazılmıştır. Her ne kadar Çağatay Türkçesiyle yazılsalar dabir Anadolu Türkü olan Muhammed Beg’in şiirlerinde Oğuz Türkçesinin izlerini görmek mümkündür. Kendini Caferî veya Kızılbaş olarak tanımlayan Muhammed Beg, Hz. Ali ve On İki İmamdan biri olan İmam Ali Musa Rıza ile ilgili övgü dolu şiirler yazmıştır. Ayrıca Safevî hükümdarı I. Şah Abbas ve onun Tebriz’i fethi için kaleme aldığı şiirleri de bulunmaktadır.