Kutsallaşma Sürecine Tipolojik Bir Yaklaşım: Ziyaret Fenomeni Örneği

Bu makalenin konusu, ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşma sürecidir. Odak soru, şöyle ifade edilebilir: “Ziyaret objeleri nasıl kutsallaşır?”. Çalışma, ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşma sürecinin bir tipolojisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ulaştığı sonuç ziyaret fenomeni için kutsallaşma sürecine tipolojik bir model önerisidir. Kutsal ve kutsallaşma ayrımından hareket edilmektedir. Ziyaret fenomeni örneğinde kutsallaşmanın tipolojisi somutlaşma, bağlanma, ritüel ve mit aşamalarından oluşmaktadır. Kutsallaşma süreciyle ilgili bu tipoloji, Hans Mol’un kimlik ve din konusundakiyaklaşımına dayanmaktadır. Çalışmanın teorik zemininde yazarın din olgusu için kavramsallaştırdığı “kimliğin kutsallaşması”ndaki dört aşamalı tasnif, ziyaret fenomenine uyarlanmıştır. İlk aşama somutlaşmada, bir fenomenle somutlaşan kutsal, görünür olmakta kutsalla irtibatlandırılmaktadır. İkinci aşama bağlanmada kutsallığı ispat niteliğinde kerametler ortaya çıkmakta, kutsallık atfedilen fenomen çevresinde kulaktan kulağa yayılan kerametler, toplumsal kabule yol açmaktadır. Kerametler ile kutsallık, toplumsal bir kabule dönüşmekte, kutsallaşmanın üçüncü aşamasında bu durumu ritüeller takip etmektedir. Kutsallaşma sürecinin son aşamasında ise, kutsallık atfedilen obje etrafında mitler oluşmaktadır. Bu tipolojide kutsalın uzaklaştırıcı özelliğinin bir yansıması olarak mitler, yasaklar olarak karşımıza çıkmakta ve bu yasaklar kutsalı koruma işlevi görmektedir. Kutsallaşma sürecinin ziyaret fenomeni örneğinde ele alındığı bu çalışmanın ilk bölümünde kutsal ve kutsallaşma kavramı ile kutsallaşmanın nasıl gerçekleştiği sorusuna cevap aranmış, ikinci bölümde ise kutsallaşma sürecinin dört aşamasının ziyaret fenomenine nasıl yansıdığı örneklenmeye çalışılmıştır.