İlk Derlenen Nefes Antolojisinin Türk Müzikolojisindeki Yeri: Derviş Ruhullah Ahmet Rıfkı’nın Bektaşi Nefesleri

Bu çalışma Türk müzikolojisi kaynaklarından biri olan Bektaşi Nefesleri adlı kitabın Türk Din müziği tarihi alanındaki önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Eser bir BektaşiBaba’sı tarafından kaleme alınmıştır. Yazar kendisinin katıldığı dergâhlarda nefeslerin hâlâ söyleniyor olduğunu belirtmiştir. Bu kitabın 2010 yılına kadar müzikoloji sahası akademik alanında yapılmış Bektaşi Nefesleri konulu tezlerde bugüne kadar değerlendirilmemiş olduğu görülmüştür. Türk edebiyatı alanında S. Nüzhet Ergun (1949 ve 1955) ve Abdülbaki Gölpınarlı (1963) ondan ilk yararlanan kişilerdendir. Kitabın en önemli yönü ilk defa nefesleri derleyen ve 1921’de basılan eser olmasıdır. Bununla birlikte içinde müzik notasıbarındırmaması, şiirlerin müzikle ilişkisini gösteren besteci, makam ve usul gibi müzik terimlerinin kullanılmaması, eserin Türk müzikolojisi alanında akademik çalışmalarda ihmaledilmesine yol açmıştır. Gerçekte bestelenmiş Bektaşi nutuk/ilahilerine “nefes” dendiği ve 1917’de Cavide Hayre Bektaşi Hanım’ın yazılarıyla yayına başladığı ve Hüseyin Yaltırık’ın 2002’de basılan çalışmasıyla Bektaşi nefeslerinin yayınlanmaya devam ettiği hatırlanmalıdır. Bu yazıda, alanında ilk matbu kitap olan Bektaşi nefeslerinin, derlemelerle karşılaştırılması yapılacak, notaları ve 1935’den başlayan diskografideki icraları tespit edilecek, böylecekitabın Türk din müziği tarihine katkısı ortaya konulacaktır.