Alman Kaynaklarında Bektaşilik-Alevilik

Özet Bu araştırmada Alman kaynaklarında Bektaşilik ve Alevilik hakkında yazılmış olan araştırmalar ele alınmıştır. Bu bağlamda, kronolojik olarak 20. yüzyılın başından günümüze dek Almanca yazılmış olan araştırmalar incelenmiştir. Konu ile ilgili olarak Almanya’nın Berlin ve Hamburg şehirlerindeki kütüphanelerden elde edilen 21 kitap incelenmiş ve bu kitapların Bektaşilik- Alevilik ile ilgili hangi konuları irdeledikleri, neleri araştırdıkları hakkında bilgiler verilmiştir. Betimleme yöntemi kullanılan araştırmanın sonucunda Bektaşîlik ve Alevîlik kavramlarının bir bütün olarak kabul edildiği, Bektaşilik ve Aleviliğin inanç sistemlerinin, ritüellerinin, mizahının, tarihî geçmişinin yanı sıra Anadolu’daki Bektaşi tekkelerinin mimarilerine kadar ayrıntılarının incelendiği görülmüştür. Birçok araştırmada ise Bektaşilik-Alevilik konusu- nun özellikle siyasi yönünün ön plana çıkarıldığı, Alevi ve Bektaşilerin toplum ve devlet tarafından sürekli baskı altında tutulan ve yok edilmeye çalışılan bir topluluk olarak gösteril- meye çalışıldığı  ile karşılaşılmıştır.  Ayrıca, Alman kaynaklarında, hoşgörünün sembolü olarak görülen Bektaşilik ve Aleviliği ayrı bir din olarak görüp Zerdüştlükle ve Hristiyanlıkla bağdaştırmaya  çalışan araştırmaların  fazlalığı da dikkat çekmiş; Bektaşilik-Aleviliğin bir din mi, mezhep mi, kültür veya bir cemaat mi olduğu konusunda kafaların karışık olduğu ve bu konuda birbirinden  farklı ve çelişkili tanımlamaların yapıldığı tespitinde  bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Hacı Bektaş Velî, Bektaşilik, Alevilik, Alman kaynaklarında BektaşilikBEKTASHISM- ALEVISM IN GERMAN LITERATUREAbstractIn this study, the research on Bektashism-Alawism in German literature was discussed. Stud- ies written in German from the beginning of the 20th century to these days were examined in chronological order. 21 relevant books found in Berlin and Hamburg city libraries (Ger- many) were also examined and some information  was given about which matters related to Bektashism-Alawism were discussed in these books. As a result of the study in which de- scriptive method was used, it was found out that Bektashism and Alawism concepts were accepted as a whole and, the architectural styles of Bektashi monasteries in Anatolia were examined in detailed as well as their belief systems, rituals, humor and history. It was seen that in many studies, political aspects of Bektashism- Alawism were especially highlighted and Bektashi- Alawi community  was shown to be pressured or suppressed permanently by the government and the society. Also, the fact that there was much research in German literature that considered Bektashism and Alawism as a separate religion and tried to asso- ciate them with Zoroastrianism and Christianity attracted attention. Confusion was found in these studies as to whether Bektashism and Alawism is a religion, a sect, a culture or a religious community and it was noticed there were different and conflicting descriptions of these concepts. Keywords: Haci Bektash Velî, Bektashism, Alevism, Bektashism in German Literature