Sultan Gözükızıl Ocağı ve Karapaça Cemi

Özet Aleviliğin temel kurumlarının başında dedelik ve dede aileleri olan ocak örgütlenmeleri gelmektedir. Geleneksel olarak her Alevinin mensubu olduğu bir ocak bulunur. Dinî, sosyal ve kültürel alanlarda birçok fonksiyonu olan ocak sistemini anlamadan geleneksel Aleviliği tam olarak anlamak mümkün değildir. Geleneksel anlamda Alevi inanç sisteminin işleyişinin yanı sıra Alevi cemaatinin  sosyal ve hukuki yapılanmasının da merkezinde ocaklar bulunmaktadır.  Alevilikte ocakzade dedeler, sosyal hiyerarşinin en üst noktasında bulunmuşlar ve geleneğin ve inancın nesilden nesile aktarılmasını sağlayan en önemli ak- törler olmuşlardır. Bu makalede Ardahan yöresinde yaşayan Türkmen Alevilerinin büyük bir kısmının bağlı olduğu Gözükızıl Ocağı ele alınmıştır. Yöredeki Alevi dedeleri ile yapılan derinlemesine mülakatlara ve dedelerden elde edilen tarihî belgelere dayanılarak Gözükızıl Ocağı’nın on iki imamlara dayanan şeceresi, ocağın kurucusu olan Sultan Gözükızıl’a ait menkıbeler ve söz konusu ocağın tarihî gelişimi ve diğer birtakım hususiyetleri tespit edil- meye çalışılmıştır. Son olarak, Gözükızıl Ocağına has bir ayin-i cem töreni olan Karapaça ceminin yapılışı ve fonksiyonları üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Alevilik, ocaklar, Gözükızıl ocağı, Karapaça cemiOCAK OF SULTAN GÖZÜKIZIL AND CEM RİTUAL OF KARAPAÇAAbstractDedes and the families (ocaks) constitute the most important dimensions of the issue of Ale- vism. In terms of their internal organization, every member of Alevi community is connected to a particular ocak (hearth). It is not possible to understand Alevism, without understanding ocak organization that has religious, social and cultural functions in Alevi community. Traditionally, dedes who are members of specific ocaks are believed to be descendants of the Prophet Muhammed through the line of twelve imams. In history, dedes have been on the top social hierarchy of Alevi community and they performed key roles in the reproduction of Alevi tradition  and belief system. This article specifically focuses on Ocak of Sultan Gözükızıl to which majority of Alevis living in Ardahan are connected. Leaning on indepth interviews with the dedes of the region and documents supplied by them, this article aims to expose main features of Ocak of Gözükızıl and cem ritual of Karapaça. Keywords: Alevism, Ocaks, Ocak of Gözükızıl, congregational gathering of Karapaça