TÜRKİYE’DE HZ. ALİ KONULU YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN BİBLİYOMETRİK ANALİZİ

Bu makale, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezinde yer alan Hz. Ali konulu, 17’si doktora, 71’i yüksek lisans olmak üzere toplamda 88 lisansüstü tez incelenmek suretiyle betimsel bibliyometrik analiz yöntemi kullanılarak hazırlanmıştır. Veri toplama süreci, 28 Şubat-15 Mart 2025 tarihleri arasında YÖK Tez Merkezi kapsamındaki “Gelişmiş Tarama” yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiş, “Hz. Ali”, “Hazret-i Ali”, “Ali bin Ebu Talib”, “Ali b. Ebu Talib” ve “Ali b. Ebû Tâlib” anahtar kelimeleri kullanılarak 1990-2024 yılları arasında yayımlanan Türkçe ve Arapça tezler taranmıştır. Bibliyometrik analiz yöntemi esas alınarak toplanan veriler, nicel analiz ve nitel analiz teknikleriyle incelenmiştir. Nicel analiz kapsamında tezlerin yıllara, üniversitelere, anabilim dallarına, danışman unvanlarına ve yazar cinsiyetine göre dağılımları belirlenmiş; tezlerin yüksek lisans ve doktora düzeyindeki dağılımı oransal olarak hesaplanmış, hem zamansal bağlamda (longitudinal) hem de disiplinler arası (cross disciplinary) olarak karşılaştırılmıştır. Ayrıca, tezlerde en sık kullanılan terimler kelime bulutu (word cloud) ve kelime frekans analiziyle tespit edilmiş, zaman serisi analiziyle tez sayısındaki yıllık değişimler incelenmiştir. Nitel analiz kapsamında ise tez başlıkları üzerinden konu analizi yapılarak Hz. Ali ile ilgili çalışılan ana temalar sınıflandırılmıştır. Türkiye’de Hz. Ali konulu lisansüstü tezlere yönelik doğrudan bir bibliyometrik analiz çalışması bulunmaması, bu çalışmayı önemli ve özgün kılmaktadır. Çalışmayla, Hz. Ali konulu lisansüstü tezlerin bilimsel üretkenlik ve bilgi akışı bakımından sistematik olarak ortaya konulması amaçlanmaktadır. Bununla birlikte, Hz. Ali konulu yapılacak araştırmalar için ön bilgi sunması ve araştırmacıları yeni çalışma alanlarına yönlendirmesi için bir rehber niteliğinde olması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: İslam Tarihi, Hz. Ali, Bibliyometrik Analiz, Şîa, Alevîlik, Bektâşîlik, Gazavat, Lisansüstü Tezler