MEVLEVÎ SEMÂSINA BATILI GÖZLEMLER:ORYANTALİST SÖYLEM BAĞLAMINDA 19. YÜZYILDA GALATA MEVLEVÎHANESİ ÜZERİNE RAPORLAR

Oryantalizm, Doğuyu tüm boyutlarıyla incelemeyi kendine görev edinmiş bir disiplin olarak tarihte derin izler bırakarak hem olumlu hem de olumsuz katkılarda bulunmuştur. Bir yandan, Doğu’nun kültürü, bilgi birikimi ve geleneklerinin Batı dünyası tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlarken, diğer yandan kalıplaşmış yargılar, egzotikleştirici bakış açıları ve sömürgeci anlatıları pekiştirdiği için sıkça eleştirilmiştir. Bu çalışma, 19. yüzyıl Osmanlı Devleti’nde Galata Mevlevihanesi’nde icra edilen Mevlevi sema ritüellerinin Batılılar tarafından nasıl gözlemlendiğini ve Oryantalist bir perspektifle nasıl yorumlandığını incelemektedir. Seyahatnameler ve ikincil literatür kaynaklarına dayanan karşılaştırmalı bir analiz yoluyla, Mevlevi tarikatının derin manevi misyonu ile Batılı ziyaretçilerin yüzeysel algıları arasındaki keskin farklar ortaya konulacaktır. Bu çalışma, yalnızca Mevlevi gelenekleri hakkında mevcut literatüre katkı sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda bu geleneklerin 19. yüzyılda nasıl temsil edildiğini ele alacaktır. Mevcut çalışmalarda, 19. yüzyılda Galata Mevlevihanesi’ndeki Mevlevi ritüellerine ilişkin gözlemler hem olumlu hem de olumsuz yorumlarla bir arada ele alınmamıştır. Ancak bu çalışma hem olumlu hem de olumsuz yorumları bir arada ele alarak Batılı gözlemlerin çok yönlü bir değerlendirmesini sunmayı ve Mevlevi ritüellerinin gerçek manevi anlamını daha net bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Mevlevi Tarikatı, Galata Mevlevihanesi, Dönen Dervişler, Oryantalizm, Osmanlı Devleti, 19. Yüzyıl Batılı Perspektifleri