SEYDİ ALİ REİS’İN ÇAĞATAYCA ŞİİRLERİNDE OSMANLI TÜRKÇESİNİN İZLERİ

Osmanlı şairleri, Ali Şîr Nevâî’nin muazzam etkisi neticesinde çok sayıda Çağatayca şiir kaleme almışlardır. Ancak Çağatayca yazılan bu şiirlerde şairler kendi edebî dilleri olan Osmanlı Türkçesinin etkisinden kendilerini tamamen kurtaramamışlardır. Dolayısıyla Osmanlı Türkçesine özgü unsurlar eserlerinde yer bulmuştur. Osmanlı şairlerinin Çağatayca özelliklere uygun şiirler yazdıklarında bile kendi edebî geleneklerinden önemli ölçüde etkilendikleri açıktır. Bu etki, Osmanlı Türkçesinin temelini oluşturan Oğuz Türkçesinin farklı unsurlarının Çağatay şiirlerine dâhil edilmesinde kendini göstermiştir. Bu şairler, bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde, aşina oldukları dilsel çerçevenin üslûp ve gramer özelliklerini Çağatayca ile harmanlayarak özgün ve melez bir edebî dil ortaya koymuşlardır. Bu tür şairlerin dikkate değer örneklerinden biri, eserleri Çağatayca ile Osmanlı Türkçesi arasındaki derin etkileşimi örnekleyen Seydi Ali Reis’tir. Osmanlı şairi ve deniz subayı olan Seydi Ali Reis, çok sayıda Çağatayca şiir yazmıştır. Ancak şiirleri, yerel edebî geleneğinin etkisini yansıtan Osmanlı Türkçesinin dil ve üslûp özelliklerinden büyük ölçüde etkilenmiştir. Bu makale, Seydi Ali Reis’in Çağatayca şiirlerinde bulunan Osmanlı Türkçesi unsurlarını araştırarak, eserlerinin geleneksel Çağatay normlarından nasıl farklılaştığına dair ayrıntılı bir analiz sunmaktadır. Makale, bu özellikleri inceleyerek iki Türk dili arasındaki dinamik etkileşimi vurgular ve Seydi Ali Reis’in şekillendirdiği eşsiz edebî kimliğe ışık tutmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı şairleri, Çağatay şiiri, Osmanlı şiiri, Seydi Ali Reis, edebî gelenek