BİR KÜLTÜREL SÜREKLİLİK ÖRNEĞİ: MUĞLA VE KAZDAĞLARI TAHTACILARINDA GEÇİŞ DÖNEMLERİ

Oğuzların bir kolu olan Tahtacı Türkmenler kendilerine özgü inanç, gelenek ve görenekleri ile Türkistan kökenli Türk kültürünün derinliğinin ve Anadolu’daki sürekliliğinin günümüzdeki temsilcileri durumundadır. Zira doğumdan ölüme yaşamı algılayış biçimleri Türkistan’dan Anadolu’ya taşınan zengin bir mirasın izlerini taşımaktadır. Bu araştırmanın konusu; Muğla ve Kazdağları çevresindeki Tahtacı Türkmenlerin hayatın geçiş dönemlerine (doğum, düğün, ölüm) ilişkin inanış ve geleneklerinin incelenmesidir. Tüm bu aşamalarda gerçekleştirilen türlü uygulamaların Türkistan Türk Kültürü ile olan bağlarını ortaya koyabilmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışma; Tahtacı Türkmen toplumunun doğum, düğün ve ölüm âdetlerini kültürel kimliğin devamlılığı açısından ele almış; buradaki inanış ve uygulamaları, ata yurda ait inanç pratiklerinin günümüzdeki yansımaları olarak değerlendirmiştir. Tahtacı kültüründe gündelik yaşam detayları ile törensel inanç uygulamalarının birbirinden ayırt edilebilmesi pek mümkün gözükmemektedir. Örneğin; kurban geleneği ya da yatır ziyareti yaşamın her aşamasında “akıbeti hayır olsun” dileği ile gerçekleştirilen değişmez uygulamalar olarak gerçekleştirilmektedir. Yine “eşik” ve “ocak” hayatın farklı aşamaları için kutsallığına saygı gösterilen unsurlar olarak dikkat çekmektedir. Araştırmada nitel yöntemle hareket edilmiş; temel veriler sözlü tarih metodu kullanılarak, derinlemesine görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Bu doğrultuda 9’u Kazdağları’nda, 5’i Muğla’da olmak üzere toplam 14 kişinin bilgi ve yaşanmışlıklarına başvurulmuştur. Tahtacı Türkmenlerinin geçiş dönemi geleneklerinde görülen eski Türk dini ve yaşam tarzı izleri, Türk kültürünün sürekliliğini göstermesi açısından önemlidir. Bu noktada araştırma Tahtacı Türkmen Kültürü geleneklerinin korunup sürdürülmesi konusunda gerekli özenin gösterilmesi konusunda da bir farkındalık sağlamıştır.
Anahtar Kelimeler: Kültür Tarihi, Tahtacı Türkmen, Eski Türk Dini, Doğum, Düğün, Ölüm, Gelenek