Alevilik Bektaşilik İnancındaki Devriyyeler

İnsanlar, tarih boyunca duygu ve düşüncelerini farklı şekillerde ifade etmeye çalışmışlardır.Bunlardan en etkili anlatım şekli ise şüphesiz ki nazım yolu ile gerçekleşmiştir. Şiirlerdekişiler bazen günlük yaşamlarını, çektikleri sıkıntılarını, özlemlerini, bazen de inançlarını dilegetirmişlerdir. Dinî konulardaki algılamaların anlatıldığı şiir türlerinden birisi de devriyyeadı verilen nazım türüdür. Bu türün diğerlerinden en önemli ayırt edici özelliği yaratılışınbaşlangıcını, sonunu, varlığın nereden gelip nereye gittiğini ve bu ikisi arasındaki aşamalarıntasavvufa göre izahını konu edinmek olarak özetlenebilir.İnsanın insan suretine gelinceye kadar geçirdiği evreler üstü kapalı bir şekilde ifade edilmiştir.Yaratılmışların görüntü âlemine çıkışının akl-ı külden olduğu, nihayetinin ise insan-ı kâmileulaşmak olacağı tarif edilmiştir.Bu nedenle devriyyeler, tekke edebiyatının en karmaşık ve izahı en zor türlerinin başındagelir. Fakat tasavvufun bazı inceliklerini bilenler, konuyu daima doğru kavrayabilmişlerdir.Yetersiz bilgi ile bu tür şiirlere bakıldığında ilâhî hakikatler inkâr ediliyormuş gibi bir izlenimoluşabilmektedir.Alevi ve Bektaşi şairleri tarafından deyiş, nutuk, nefes, ayet, düvaz, mersiye ve devriyye adıaltında yazılmış şiirlerin tümünde inanca yönelik konular işlenmektedir. Mutasavvıflarınönemli bir kısmı şiirlerinde devriyyelere özel bir yer vermişlerdir. Bu da bizi tasavvuf ehlininkonuyla özel olarak ilgilendiği sonucuna götürmektedir.Bu yazımızda özellikle Bektaşilik-Alevilik inancında devriyyelerin yeri, şairlerden bazılarınınkonu ile ilgili şiirleri irdelenmeye çalışılacaktır.Anahtar Kelimeler: Devir, devriyyeler, Alevilik ve Bektaşilikte şiir