Alevilikte Yakadan Geçirme Ritüeli ve Aşık Niyazi Örneği

Türk toplumunun eski deyim ve geleneklerinden olan yakadan geçirmek ile ilgili olarakbugüne kadar yapılan çalışmalarda, geleneğin Alevi inancına özgü uygulanışıyla ilgili birtespit ya da derleme yapılmamıştır. Anadolu’nun çeşitli yörelerinde yaşayan Türkler arasındageleneğin uygulanışı ile ilgili olarak daha önceden yapılan tespitler üzerinden yola çıkılarakhazırlanan bu makalede, Diyarbakır ve çevresinde yaşayan Türkmen Aleviler arasındayakadan geçirmek deyim ve geleneğinin yöre Alevilerine özgü bir ritüel olarak uygulanışı ileilgili tespit ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Buna paralel olarak da makalede, yakadangeçirmek geleneğinin bugüne kadar yapılan araştırmalarda tespit edildiği kadarıyla bilinenuygulanışı ile Alevilikte bir ritüel olarak pratiğinin karşılaştırılmasına da kısaca değinilmiştir.Yine yörede geleneğin uygulanışı, bir örnek olay ile (Âşık Niyazi örneği) pekiştirilerekkonunun daha somut bir zemin üzerine oturtulması sağlanmıştır.Çalışma öncesinde konuyla ilgili literatür taraması yapılmış, araştırma esnasında gözlem vesoru-cevap teknikleri kullanılmıştır. Halkbilimi disiplini çerçevesinde yapılan alan araştırmasısonucunda yakadan geçirme geleneğinin yörede varlığı, Alevilikteki uygulanışı ve uygulamafarklılıkları tespit edilerek bilim dünyasının dikkatine sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Alevi, Yakadan Geçirmek, Diyarbakır Alevileri, Halk İnançları, Deyim.