KOYUN BABA MENAKIPNAMESİNDE TESPİT EDİLEN KERAMET MOTİFLERİ ÜZERİNE KÜLTÜREL BİR İNCELEME
Main Article Content
Özet
İslam inancının Türk halkları arasında yayılmaya başlamasıyla birlikte veli, derviş, eren gibi adlarla anılan zatlar ortaya çıkmıştır. Halk nazarında bu zatlar Allah’a yakın görülmüş ve ‘Allah dostu’ olarak nitelendirilmişlerdir. Velilerin Allah yoluna kendini feda etmiş kimseler olmasının yanında Anadolu’da İslamiyet’in yayılmasında önemli katkıları bulunan toplumsal işlevleri de bulunmaktadır. Kolonizatör dervişler olarak zikredilen bu velilerin hayatlarını, yaşadıkları dönemleri ve o dönemdeki tarihsel izleri barındıran çeşitli eserler yazılmıştır. Menakıpname veya velayetname adıyla bilinen bu eserlerde velilerin hayatlarının yanı sıra olağanüstü özelliklerinin de kaydedildiği görülür. Keramet adı verilen bu olağanüstü özellikler arasında ölüleri diriltme, hastaları iyileştirme, tabiat kuvvetlerine hükmetme gibi birbirinden farklı özellikler yer alır. Kaynaklarını dinlerin kutsal kitaplarından, farklı milletlerin mitolojik anlatılarından ya da eski Türk inançlarından alan bu kerametlerin velilerin pek çoğuna atfedildiği görülür. Menkıbelerde nakledilen kerametler, velinin kutsal mahiyetinin geniş kitlelere yayılmasına ve toplum tarafından kabul görerek etrafında çok sayıda müridin toplanmasına aracı olur. Keramet ehli oldukları düşünülen velilerin gerek Anadolu’da gerek dünyanın farklı coğrafyalarında yer aldığı, kiminin ününün bölgesel kiminin de geniş bir coğrafyaya yayıldığı görülür. Türk-İslam coğrafyasında farklı bölgelerde türbesi/makamı bulunan ve adı bilinen erenlerden biri Koyun Baba’dır. Kendini Allah’a adayan Koyun Baba’nın manevi yolculuğu Hz. Muhammet’i rüyasında görmesiyle başlar. Ardından rüyasında Hz. Ali’den aldığı emirle Horasan’dan Osmancık’a gelir ve manevi yolculuğu Osmancık’ta son bulur. Koyun Baba’nın yaşamı boyunca birbirinden farklı kerametler gösterdiği kendisine atfedilen menakıpnamelerde nakledilmiştir. Bu çalışmada, Koyun Baba menakıpnamesinde tespit edilen keramet unsurları kültürel, dinî ve mitolojik açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Din, Menkıbe, Keramet, Veli, Koyun Baba.
Anahtar Kelimeler: Din, Menkıbe, Keramet, Veli, Koyun Baba.