ERZURUM’DA YAŞAYAN ALEVÎLERİN İBADET HAYATIYLA İLGİLİ TELAKKİLERİ VE UYGULAMALARI

Main Article Content

LOKMAN KILAVUZ
T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

HANİFİ ŞAHİN
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
Atıf: Kilavuz, LOKMAN - Şahin, HANİFİ . "ERZURUM’DA YAŞAYAN ALEVÎLERİN İBADET HAYATIYLA İLGİLİ TELAKKİLERİ VE UYGULAMALARI". TÜRK KÜLTÜRÜ VE HACI BEKTAŞ VELİ ARAŞTIRMA DERGİSİ /111 (2024): 41-72. .

Zotero Mendeley EN EndNote

Özet

Bu araştırma Erzurum yöresinde yaşayan ve Alevî geleneğe mensup bireylerin ibadet telakkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmamız, bir topluluğun ortak kültürü içindeki değerlerinin, davranışlarının, inançlarının ve ibadetlerinin tanımlandığı ve yorumlandığı nitel araştırma desenlerinden biri olan etnografik yönteme dayalı olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın katılımcı grubu, Erzurum ilindeki çeşitli ilçe ve köylerde yaşayan Alevîlerden oluşmaktadır. Bu kapsamda, belirlenen 9 ilçe (Aşkale, Çat, Hınıs, Horasan, Köprüköy, Olur, Pasinler, Şenkaya, Tekman) ve 20 köyde bulunan Alevî dedeler ve taliplerle çalışma yapılmıştır. Katılımcılara yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış ve bu süreçte elde edilen veriler kayıt altına alınmıştır. Araştırma sonuçları, gözlem, saha notları ve uygulanan görüşme formuyla elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmayla ilgili tespit ve değerlendirmeler sonucunda Alevîler arasında dinin pratik yönünü oluşturan ibadetlerin önemli bir yer tuttuğu gözlemlenmiştir. Ancak namaz, oruç, zekât ve hac gibi ibadetlerin yerine getirilmesinde bazı farklılıklar ve ilgisizlikler görülmüştür. Alevî toplulukların İslam’ı tanıdıkları dönemde yaşadıkları göçebe hayatın zorlukları, merkezi yönetimle olan sorunlar, çeşitli mezhepler ve inançların etkisi altında olmaları gibi faktörler, bazı ibadetlerin yerine getirilmemesine veya ibadetlere mesafeli bir tutum sergilenmesine neden olmuştur. Ayrıca, bu ibadetlerin bazı yöre Alevîleri arasında farklı şekillerde yorumlandığı ve kendilerine özgü bir şekilde yerine getirildiği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: İslam Mezhepler Tarihi, İslam, Alevîler, Erzurum Alevileri, İbadetler.

Article Details