OSMANLI/TÜRK MÜZİĞİNDE 15. YÜZYIL: MURÂDNAME 34. BÂB İNCELEMESİ 15TH CENTURY IN OTTOMAN/TURKISH MUSIC: MURÂDNAME 34. BÂB REVIEW

Bu makalede, Bedr-i Dilşâd tarafından kaleme alınan Murad-nâme’nin müzikle ilgili bölümüincelenmektedir. 1082 yılında Keykavus b. İskender tarafından yazılan Kabus-nâme’nin tercümesive şerhi olan eserde, müzik de olmak üzere, birçok bölüm genişletilerek yazılmıştır. Murad-nâme’nin34. bâbında yer alan müzik bölümü incelendiğinde; 15. yüzyılın nazari anlayışını temsil eden “BâtınîGeleneğe Bağlı Makam Modeli”nin hakim olduğu görülmektedir. Bâtınî Geleneğe Bağlı MakamModeli’nde sınıflandırma, -ki bu sınıflandırma söz konusu modeli, kendinden önceki ve sonrakidiğer modellerden farklı kılar- “makam-âvâze-şûbe-terkib” şeklinde yapılmıştır. Makamsal türlerinkâinattaki belirli unsur ve sayılarla ilişkilendirilmesi ise “makam” kavramının yaygın şekildekullanıldığı bu modelin diğer bir önemli özelliği olmuştur. Murad-nâme’deki müzik bölümünün,üslup bakımından, Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli’ni tanımlayan en önemli özellikleriyansıttığı görülmektedir. Eserde on iki makamın, yedi âvâzenin, dört şubenin ve elli dört terkibinadına yer verilmiş, aynı zamanda bunların tarifleri yapılmıştır. Bu nazari açıklamaların yanı sıra;musiki fenni, çalgıcılık ve söyleyicilik adabı, müziğin dinleyenler üzerindeki etkileri gibi farklıkonulara da yer verilmiştir. Çalışmada, Murad-nâme’deki müzik bölümü örneği üzerinden Türkmüziğindeki 15. yüzyıl nazari anlatım üslubunun, Bâtınî Geleneğe Bağlı Makam Modeli ile olanilişkisi, yorumsamacı bir yaklaşımla ele alınmıştır. Eserin müzik bölümündeki nazarî anlayış bütünüdaha iyi görebilmek için tablolar oluşturularak incelenmiştir. Ayrıca bazı tablolarda, 15. yüzyılınsonraki dönemlerle ilişkisini görebilmek amacıyla aynı üslupta yazılmış bir 17. yüzyıl eseri olanRûh-perver ile karşılaştırmalar yapılmış; yaklaşık bu iki yüz yıllık süreçte makam, âvâze, şûbe veterkib tanımlamalarındaki benzerlik ve farklılıklar da ortaya konulmaya çalışılmıştır.