BEKTAŞİ FIKRALARINDA OLUMLU VE OLUMSUZ MİZAH TARZLARI POSITIVE AND NEGATIVE HUMOUR STYLES IN BEKTASHI ANECDOTES

Fıkralar farklı mizah tarzlarını barındıran edebiyat ürünleridir. Martin ve arkadaşları bireylerin dörtmizah tarzı kullandıklarını belirtmişlerdir. Bunlar; katılımcı, kendini geliştirici, saldırgan ve kendiniyıkıcı mizah tarzlarıdır. Bu mizah tarzlarından ikisi olumlu ikisi ise olumsuzdur. İnsanlar farklı mizahtarzlarını kullanarak, kişilerarası ilişkilerde değişik işlevlerde bulunurlar. Fıkra, mizahın en önemliunsurlarından biridir. Türk kültüründe yer alan en önemli fıkra tiplerinden biri Bektaşî’dir. Bektaşîkültürü içinde oluşan bu fıkralar, yerel ve evrensel değerlere sahiptir. Bu fıkralarda gülmeye nedenolan en önemli durum uyumsuzluktur. Bektaşî fıkralarında belli tipler bulunmaktadır. Bu tiplerintemsil ettikleri belli davranışlar vardır. Bu çalışmada Bektaşî fıkralarının olumlu ve olumsuz mizahtarzları kapsamında incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışma doküman incelemesi tekniği ileyapılmıştır. Yapılan incelemede farklı fıkralarda değişik mizah tarzlarının kullanıldığı gözlenmiştir.Bektaşî fıkralarında katılımcı, kendini geliştirici, saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarıyla ilgilibirçok temaya rastlanmaktadır. Katılımcı mizah tarzının kullanıldığı Bektaşî fıkralarında kişilerarasıilişkilerin geliştirilmesi amaçlanır. Bektaşî tipi, bu mizah tarzını kullanarak farklı inanç ve düşünceyesahip olan kişilerle sağlıklı etkileşim kurar. Bektaşî fıkralarındaki kendini geliştirici mizah tarzı ilebirey pozitif yönde gelişir. Bektaşî kendisiyle temas kurduğunda bu tarzı sıklıkla kullanır. Bektaşî,saldırgan mizahı kullanarak diğerlerini alaya alır ve eleştirir. Yıkıcı mizah tarzı ile de kendini aşağılarve kendi zayıflıkları ile alay eder. Bektaşi fıkralarında olumlu mizah tarzlarıyla ilgili temalara dahasık rastlanmaktadır. Bu durum Bektaşi fıkralarının kişisel gelişimi ve sosyal etkileşimi desteklemeişlevini ön plana çıkarmaktadır. Buna karşı saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarıyla ilişkilendirilenfıkralardaki temaların da daha ılımlı olduğu görülmektedir. Bu durum Bektaşi fıkralarının insancıl birtemele sahip olduğunu göstermektedir.