Pir-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî ve Divan-I Hikmet’te Bulunan Değerler

Türkmenistan coğrafyasını ve Türk İslam dünyasını fikirleriyle etkileyen Hoca Ahmed Yesevî önemli tasavvuf önderlerinden biri olarak kabul edilmektedir. İslamiyet’in ve İslam ahlâkının Türkler arasında yayılıp yerleşmesinde Hoca Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinin etkisi büyüktür. Divan- ı Hikmet, Kutadgu Bilig’den sonra dini tasavvufi Türk edebiyatının en eski ve önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmada Hoca Ahmed Yesevî’nin Divan-ı Hikmet adlı eserini değerler eğitimi açısından incelemek amaçlanmıştır. Analitik araştırma yönteminin benimsendiği araştırmada doküman incelemesi yoluyla toplanan veriler betimsel ve içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Araştırmanın veri kaynağını Bice (2015), tarafından kaleme alınan Hoca Ahmed Yesevi’nin Divan-ı Hikmet adlı eserinde bulunan 144 hikmet ve 1 münacât oluşturmaktadır. İncelenecek değerlerin belirlenmesinde Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler Öğretim Programları’nda (2005-2018) öğrencilere kazandırılması hedeflenen 22 değer temel alınarak bir “Değer İnceleme Formu” hazırlanmıştır. Hazırlanan formdan hareketle Divan-ı Hikmet’te bulunan değer içerikli ifadeler belirlenerek ortak temalar altında toplanmıştır. Araştırma sonucunda eserde bulunan içerikler; adalet, aile birliğine önem, bilimsellik, dayanışma, dürüstlük, hoşgörü, özgürlük, sevgi, temizlik, vatanseverlik ve yardımseverlik temaları altında toplanmıştır. Belirlenen temalarda en çok vurgulanan değerler dürüstlük, yardımseverlik ve bilimsellik iken daha az değinilen değerler ise dayanışma ve temizlik şeklindedir. Özetle, Hoca Ahmed Yesevî’nin Divan-ı Hikmet adlı eseri, Sosyal Bilgiler dersi başta olmak üzere birçok disiplin tarafından değerler eğitiminde başvurulması gereken önemli bir eser olarak görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Değerler, Eğitim, Divan-ı Hikmet, Hoca Ahmed Yesevî.