Alevilikte Ocak Geleneği ve Ali Bircivan Ocağı
Main Article Content
Özet
Anadolu’nun sahip olduğu maddi ve manevi zenginliklerin oluşumunda gelenek ve göreneklerin, inanç merkezli uygulamaların payı büyüktür. İçerisinde yüzyılların birikimini barındıran ve Türk halk kültürünün önemli değerlerinden biri olan Alevilik, Anadolu’nun yapılanmasına önemli katkılar sağlamıştır. Aleviliğin geleneksel bir şekilde devamlılığını sağlayan temel kurumların başında ise ocaklar gelmektedir. Ocaklar geçmişle gelecek arasındaki sürerlik iletişimi ve bilgi akışını sağlayan teşkilatlardır. Köken bakımından kendilerini Hz. Ali’ye dayandıran ocaklar, sahip oldukları kerametlerle toplum içerisinde özel bir yere konumlanan, töre hakkında muhafaza ettikleri bilgiyi toplumun hizmetine sunarak geleneğin aktarıcısı niteliği taşıyan, devraldıkları mirası kuşaktan kuşağa aktarmakla sorumlu ve böylece toplumsal bağları koruma işini üstlenmiş, dini törenleri düzenleyen ve yürüten kişilerin oluşturduğu bir kurumdur. Soyun etrafında oluşan ve dini inançların yönettiği bir sistem olarak da adlandırılabilecek ocaklarda merkezi bir yapı yoktur. Bu sebeple Anadolu’da çok sayıda Alevi ocağı bulunmaktadır. Bunlardan biri de Amasya Alevi ocaklarından Ali Bircivan ocağıdır.
Bu çalışmada yazılı ve sözlü kaynaklar aracılığıyla elde edilen bulgular ışığında, Anadolu Alevi ocaklarından Ali Bircivan ocağı incelenmiş, söz konusu ocağın geleneksel Alevilikteki konumu ve yerini açıklamak amaçlanmıştır. Pir ocağı, rehber ocağı, mürşit ocağı, düşkün ocağı vb. nitelendirmelerle farklılaşan ocak anlayışına göre Ali Bircivan ocağı pir ocağı konumundadır. Ocağa ismini veren Ali Bircivan’ın soyu On İki İmam’a dayanmaktadır. Ali Bircivan’ın İslam düşünürü ve Bektaşiliğin inanç önderi Hacı Bektaş Veli ile aralarında akrabalık bağı olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca Ali Bircivan’ın soy bakımından Keçeci Baba Ocağı’na mensup olması sebebiyle Keçeci Baba Ocağı’nı mürşit ocağı saymıştır. Ali Bircivan Ocağı, çok sayıda âşık yetiştirerek halk sanatına ve devamlılığına katkı sağlamıştır. Ocağı temsilen birçok eren ve evliyanın varlığı ve kerametleri ile ilgili hikâyeler barındırması bağlamında halk kültürünü ve halk edebiyatını besleyen özel bir kaynak olarak değer taşımaktadır.
Bu çalışmada yazılı ve sözlü kaynaklar aracılığıyla elde edilen bulgular ışığında, Anadolu Alevi ocaklarından Ali Bircivan ocağı incelenmiş, söz konusu ocağın geleneksel Alevilikteki konumu ve yerini açıklamak amaçlanmıştır. Pir ocağı, rehber ocağı, mürşit ocağı, düşkün ocağı vb. nitelendirmelerle farklılaşan ocak anlayışına göre Ali Bircivan ocağı pir ocağı konumundadır. Ocağa ismini veren Ali Bircivan’ın soyu On İki İmam’a dayanmaktadır. Ali Bircivan’ın İslam düşünürü ve Bektaşiliğin inanç önderi Hacı Bektaş Veli ile aralarında akrabalık bağı olduğuna inanılmaktadır. Ayrıca Ali Bircivan’ın soy bakımından Keçeci Baba Ocağı’na mensup olması sebebiyle Keçeci Baba Ocağı’nı mürşit ocağı saymıştır. Ali Bircivan Ocağı, çok sayıda âşık yetiştirerek halk sanatına ve devamlılığına katkı sağlamıştır. Ocağı temsilen birçok eren ve evliyanın varlığı ve kerametleri ile ilgili hikâyeler barındırması bağlamında halk kültürünü ve halk edebiyatını besleyen özel bir kaynak olarak değer taşımaktadır.