Sıraç Sosyopolitik Hareketi ve Anşa Bacılı Ocağı

Aşiret olarak da bilinen Sıraçlar, günümüzde orta Anadolu’da Tokat, Yozgat, Sivas ve Amasya’nınköylerinde yaşayan Beydili Türkmeni bir Kızılbaş/Alevi topluluktur. Sıraçların büyük çoğunluğuyaklaşık yüz elli yıl önce kurumsallaşmaya başlayan Anşa Bacılı Ocağı’na mensuptur. Sıraçlar, ondokuzuncu yüzyılın sonlarında Anşa bacının karizmatik önderliğinde yeni bir ocak kurmuşlardır.Ocağın açığa çıktığı 19. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin Batılılaşma projelerini uyguladığı, hızlı, radikalve iç içe geçmiş yapısal ve kültürel bir değişim sürecinden geçtiği ve buna bağlı krizlerle yüzleştiğibir geçiş anına/dönemine denk düşmektedir. 19. yüzyıl Osmanlı Devleti için geleneksel sosyaldüzeni rasyonel düzene dönüştüren Batılılaşma projelerinden kaynaklı sosyal ve kültürel krizlerin,buna bağlı toplumsal hareketlerin yaşandığı bir geçiş dönemidir. Bu çalışma, Sıraçların, 19. yüzyılınbaşlarında, hem Kızılbaş ocaklarına hem de merkezî otoriteye karşı başlattıkları ve yeni bir ocağınihdasıyla sonuçlanan sosyopolitik hareketlerini V. Turner’in sosyal dramalara dair yaklaşımındanhareketle süreçsel olarak ele almak niyetindedir. Makalede modernleşmenin periferinin gelenekselkurumsal düzenini değiştiren etkileri karşısında Sıraçlar tarafından başlatılan kolektif ihlal hareketininayrı ve yeni bir hizip olarak Anşa Bacılı Ocağı’nı nasıl yapılandırdığı Osmanlı arşiv belgeleri ve2010-2012 arasında gerçekleştirilen etnografik saha araştırmasından elde edilen veriler çerçevesindesüreçsel olarak değerlendirilmiştir. Saha araştırması ve arşiv belgelerinden elde edinilen veriler buçalışmanın sorunsalına göre sınıflandırılmış ve yorumlanmıştır. Çalışmada Sıraç sosyopolitik hareketininihlal, kriz ve telafi aşamalarından geçerek ayrı bir ocak olarak kurumsallaştığı sonucunaulaşılmıştır.