Tokat Şeyh Pir Havend Zaviyesi Vakfı (1453-1839) ve Çöreğibüyük Köyü Türbesi

Şeyh Pir Havend muhtemelen 12.asrın ikinci yarısı ya da 13. yüzyılın başlarında Tokat kazasının Komanat nahiyesine bağlı Şeyh köyünde bir zaviye kurmuştur. Aynı kazasının Komanat ve Kafirni nahiyelerine bağlı üç köy ve bir mezranın mâlikâne gelirlerini bu zaviyeye vakfetmiştir. Zaviye vakfı ile ilgili ulusal arşivlerimizde ve Tokat Şer‘iye Sicillerinde bazı kayıtlara ulaşılmıştır. Şeyh Pir Havend’in kimliği hakkında kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamaktadır.  Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Tokat’taki Bektaşi tekkelerini sayarken Şeyh Pir Havend Zaviyesi’ni de bunlar arasında zikretmiştir. Bu bilgiden hareketle Şeyh Pir Havend’in Hacı Bektaş Veli’nin bağlılarından birisi ve torunlarının ise Bektaşi tarikatı müntesibi olduğunu kabul edebiliriz.Sanat tarihçileri günümüzde hala mevcut olan ve Tokat’ın merkez köylerinden Çöreğibüyük’te bulunan Şeyh Pir Havend Türbesi üzerine bazı değerlendirmelerde bulunmuştur. Anadolu’daki Bektaşi tekkeleri ve türbeleri ilgili bir makale çalışmasında Şeyh Pir Havend Zaviyesi hakkında çok kısa bilgi verilmiştir. Geçmişte önemli bir Bektaşi zaviyesi olan Şeyh Pir Havend Zaviyesi ile halen mevcut olan Çöreğibüyük Türbesi’ni yeni belgeler yardımı ile ele almak kültür tarihimiz açısından yararlı olacaktır. Ayrıca inceleme Tokat’ın dini ve sosyo-kültürel tarihini aydınlatmaya katkı sağlayacaktır.